Hướng Dẫn Cao Biền trấn yểm sông to Lịch như thế nào ?
Thủ Thuật Hướng dẫn Cao Biền trấn yểm sông to Lịch ra làm sao 2022
Hoàng Hải Minh đang tìm kiếm từ khóa Cao Biền trấn yểm sông to Lịch ra làm sao được Update vào lúc : 2022-09-18 15:10:21 . Với phương châm chia sẻ Bí kíp về trong nội dung bài viết một cách Chi Tiết 2022. Nếu sau khi đọc tài liệu vẫn ko hiểu thì hoàn toàn có thể lại phản hồi ở cuối bài để Tác giả lý giải và hướng dẫn lại nha.Trong phần 1, tất cả chúng ta đã làm sáng tỏ về thân thế của Cao Biền và những đóng góp của ông với xứ An Nam. Ta đã thấy rằng khác với suy nghĩ lâu nay của nhiều người, trên thực tế thì Cao Biền hoàn toàn có thể xem là một nhân vật có nhiều công đức với dân An Nam thuở đó. Ông đã đánh bại quân Nam Chiếu, trả lại sự bình an cho vùng này, và trong quãng thời gian cai trị với cương vị Tiết độ sứ, Cao Biền đã cho xây dựng nhiều khu công trình xây dựng có tầm vóc quan trọng với môi trường tự nhiên thiên nhiên sống đời thường của dân chúng. Ngay cả những tư liệu lịch sử của nước ta cũng đánh giá rất cao vai trò của Cao Biền, thậm chí còn tôn xưng ông là Cao Vương. Vậy nhưng, ngày này khi nhắc tới Cao Biền, thứ đầu tiên xuất hiện trong tâm trí nhiều người lại là những câu truyện nhuốm đầy sắc tố kỳ bí liên quan tới phong thủy và những phép trấn yểm. Trong bài này, tất cả chúng ta sẽ tiếp tục làm rõ thêm về lời đồn thổi Cao Biển trấn yểm sông Tô Lịch nói riêng và xứ An Nam nói chung.
Cũng cần nói thêm rằng, phần lớn những câu truyện liên quan tới việc “Cao Biền trấn yểm” được nghe biết rộng rãi thực chất là những câu truyện chí dị. Các nguồn tài liệu dạng chí dị thường tự xích míc lẫn nhau và tập trung vào những yếu tố kì ảo hơn là sự việc thực hay logic, do đó phần này của nội dung bài viết chỉ liệt kê những trích dẫn từ chính sử, hoặc những sách phi chí dị để đảm bảo nội dung được thống nhất và đáng tin cậy.
Năm 2007 có một sự kiện hy hữu xảy ra trong báo chí Việt Nam: một hiện tượng kỳ lạ đã xảy ra cách đó 6 năm nhưng nó lại được biết tới rầm rộ vào 6 năm sau và thời gian tồn tại trong văn hóa đại chúng của nó nhiều hơn nữa là thời gian nó tồn tại về mặt hành chính. Hơn nữa, hiện tượng kỳ lạ đó lại chỉ được đăng tải trên những “tờ báo loại hạng 2”, nghĩa là không mang tính chất chất chính thống. Đó đó đó là hiện tượng kỳ lạ của loạt bài báo mang tên “Thánh vật sông Tô Lịch” được “nhai lại” và “chế cháo” bởi tờ “Bảo vệ pháp luật” - cơ quan phát ngôn của Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao Việt Nam trong suốt những số 13, 14, 15 cũng như một loạt những tờ báo mạng rẻ tiền khác sau này. Sau sự kiện trên, tờ báo kia có lẽ rằng phải đăng một dấu đỏ chót vào trong lịch sử Guinness Việt Nam vì kĩ năng đầu têu thổi phồng một hiện tượng kỳ lạ nhằm mục đích thu hút độc giả lớn số 1 trong thời gian ngắn nhất.
Sự thực, câu truyện về “Báu vật sông Tô Lịch” mê hoặc người bởi những phép thuật được cường điệu quá đà, nhờ vào những câu truyện dân gian cách đó cả nghìn năm về nhân vật phù thủy kiêm nhiệm tướng quân, thầy phong thủy, thầy tướng số, nhà văn, nhà thơ, nhà Nho học dưới thời Đường tên là Cao Biền. Câu chuyện tô vẽ về sự kiện một tên thầy phép gian xảo ác độc nổi tiếng xứ Trung Hoa muốn trấn yểm long mạch An Nam mà rõ ràng trường hợp này là lập trận đồ bát quái trấn yểm tại sông Tô Lịch, khiến xứ này mãi mãi phải lệ thuộc vào thiền triều. Nhưng câu truyện trong quá khứ lại càng thu hút hơn bởi tính thời sự của nó, khi nó gắn với những câu truyện đương thời.
Theo tờ báo, 6 năm trước đó, ngày 27/9/2001, Đội thi công số 12 (Công ty xây dựng VIC) trong khi nạo vét sông Tô Lịch, dòng sông cổ chạy dọc phía Tây của Kinh thành Thăng Long xưa và Thủ đô Tp Hà Nội Thủ Đô ngày này, đã phát hiện những di vật cổ rất lạ và huyền bí: Dưới lòng sông, họ đã phát hiện nhiều cọc gỗ (khoảng chừng 7 cây) được chôn đứng dưới lòng sông theo một trật tự không rõ tạo thành một đa giác đều, tại đó có những bộ tro cốt người, xương voi, xương ngựa, nhiều mảnh vỡ bát đĩa, dao, kim khâu, tiền đồng… Rồi chuyện máy xúc Komatsu tự nhiên lao xuống sông, nào là những người dân đang thao tác tự dưng ngã lăn ra đất, đưa la bàn ra thử thì la bàn quay tít. Tờ báo còn kể rằng, trước những tình tiết vô cùng kì quái này, tuy rất nhiều nhà khoa học được mời đến thảo luận với nhiều giả thuyết, tranh cãi rất khác nhau và cũng chẳng thể đưa đến một kết luận nào.
Tuy nhiên, điều gây sốc nhất cho độc giả là theo loạt bài này, sau khi tiếp tục cố ý thi công, một số trong những công nhân và người thân trong gia đình của tớ đã gặp rất nhiều tai nạn và bệnh tật, thậm chí có người đã chết tại hiện trường. Nhiều “nhà phong thủy” nhận định rằng đội thi công đã “phạm” phải “trận đồ Bát quái” của Cao Biền, nên bị “thánh vật”. Công cuộc thi công vì đó mà gặp nhiều trắc trở, không đạt hiệu suất cao như mong đợi.
Khoảng một năm sau đó, những câu truyện buồn của những thành viên trong Đội nạo vét sông khởi đầu được gán với những câu truyện mơ hồ liên quan tới thuật bùa chú. Cái chết của Thích Viên Thành - thiền sư nổi tiếng trụ trì Chùa Hương - năm 2002 bị cho là vì thiền sư đã thất bại trong việc lập đàn trấn yểm trận đồ của Cao Biền. Thậm chí, Trần Quốc Vượng - một trong “tứ trụ” của giới sử học Việt Nam - cũng trở nên lôi vào sự kiện này. Nhiều “nhà phong thủy” phỏng đoán, sự ra đi của ông năm 2005 vì bệnh ung thư cũng là vì ông đã cả gan “động” vào trận đồ của Cao Biền khi mang một số trong những hiện vật về nhà nghiên cứu và phân tích.
Trước những tin đồn vô địa thế căn cứ, xúc phạm đến danh dự của những người dân đã khuất, gia quyến và học trò của Hòa thượng Thích Viên Thành và Giáo sư Trần Quốc Vượng đã nhiều lần lên tiếng trên những phương tiện thông tin đại chúng, phủ định những thông tin nêu trên. Bản thân báo Bảo vệ pháp luật sau đó cũng trở nên Bộ Văn hóa - tin tức (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) xử phạt vì “thông tin sai sự thật, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống xã hội”.
Câu chuyện ầm ĩ trên báo chí cũng cứ thế rồi đi vào quên lãng, cho tới lúc nó được khơi mào trở lại một cách ầm ĩ hơn gấp nhiều lần trong mấy năm vừa qua. Hàng loạt những trang báo mạng, những group trên Meta cho tới những video Youtebe cũng đều cho ra lò những sản phẩm ăn theo câu truyện này với tình tiết vô cùng li kì, ảo diệu. Danh tiếng của Cao Biền, sau hơn một ngàn năm lại lần nữa nổi như cồn khắp xứ An Nam theo một cách… không được hay ho cho lắm. Cho đến tận ngày ngày hôm nay, nhiều người vẫn tin chắc như đinh đóng cột rằng dưới lòng sông Tô Lịch trước đền Quán Đôi từng có “trận đồ bát quái” trấn yểm của Cao Biền và câu truyện những người dân dân có liên quan bị “thánh vật” là có thực dù nhiều Chuyên Viên, nhà văn hóa, nhà sử học đã nỗ lực lên tiếng lý giải về “hiện tượng kỳ lạ” này. Thậm chí, sự kiện này còn được lập thành một mục riêng trên Wikipedia của Việt Nam, với những thông tin dạng “trust me bro” vô cùng mê hoặc với những ai tò mò muốn tìm hiểu.
Vì thông tin đính chính đã tồn tại trên những nguồn đáp ứng thông tin chính thống từ rất lâu, chỉ là vì người ta không chịu tìm hiểu vì chúng vốn không mê hoặc bằng mấy câu truyện ma quái kì ảo, nên sau đây xin được dẫn lại cuộc phỏng vấn Tiến sĩ Khảo cổ học Nguyễn Hồng Kiên (thuộc Viện Khảo cổ học Việt Nam), người trực tiếp tham gia việc khai thác và khảo sát vị trí đoạn sông Tô Lịch trước đền Quán Đôi (Nghĩa Đô, Cầu Giấy) và có uy tín nhiều năm trong ngành, khi được hỏi về vấn đề này.
“Dưới lòng sông Tô Lịch khi đó không hề có “trận đồ bát quái” nào cả, tất cả chỉ là tin đồn. Tôi là người trực tiếp khai thác, nên biết rõ về vấn đề này”
TS Nguyễn Hồng Kiên xác định và lý giải: những xương cốt dưới lòng sông Tô Lịch mà đội thợ thi công tái tạo sông phát hiện là có thật. Tuy nhiên, những xương cốt này sẽ không đồng nhất là của người, trong đó có lẫn xương nhiều chủng loại động vật khác ví như trâu, bò, lợn… Ngoài ra, những xương cốt này cũng không hề sắp xếp theo một trật tự nào cả, mà chỉ dồn lại thành một đám.
Trang wikipedia về loạt bài báo "Thánh vật ở sông Tô Lịch"
Căn cứ vào những tư liệu lịch sử hoàn toàn có thể thấy, sông Tô Lịch xưa kia như một chiếc hào rộng chạy xung quanh thành. Đoạn sông chảy qua làng An Phú lại là khúc quanh như một chiếc vịnh nhỏ, mọi vật trôi nổi trên sông khi đó đều dạt hết về đây vì quẩn nước, trong đó có lẫn cả xác người và xác động vật, lâu ngày tích tụ và lắng lại dưới lòng sông. TS Kiên còn cho biết thêm thêm thêm rằng:
“Ngoài ra, đoạn sông Tô Lịch nó lại đóng vai trò như hào nước bảo vệ thành Đông Quan. Trong suốt chiều dài hàng mấy trăm năm, biết bao nhiêu biến cố lịch sử thăng trầm, biết bao nhiêu cuộc xung đột, trận chiến tranh đã xảy ra, nơi đây hoàn toàn có thể là những điểm giao tranh ác liệt. Bởi vậy việc tồn tại xương cốt của người xưa chìm ở dưới đoạn sông này cũng là vấn đề dễ hiểu”
Trước tin đồn “thánh vật” sông Tô Lịch có liên quan đến cố Giáo sư Trần Quốc Vượng, học trò của ông là Tiến sĩ Nguyễn Hồng Kiên đã lên tiếng xác định:
“Khi chúng tôi khai thác sông Tô Lịch, Giáo sư Trần Quốc Vượng đã ra tận nơi để xem xét và hướng dẫn thêm cho chúng tôi. Việc thầy Vượng đem chiếc la bàn ra đo và kim la bàn lúc đầu quay sai là có thật. Tuy nhiên đó là vì trục trặc kỹ thuật. Dụng cụ thầy đo không phải máy la bàn chuyên được dùng mà là một chiếc đồng hồ có gắn la bàn và kim của nó thường xuyên bị kẹt. Khi tôi đem la bàn ra đo thì mọi thứ đều thông thường, không còn hiện tượng kỳ lạ gì đặc biệt cả”
Cũng theo Tiến sĩ Nguyễn Hồng Kiên, tin đồn nhận định rằng Giáo sư Trần Quốc Vượng khi đem một số trong bộ sưu tập cổ vật lấy từ sông Tô Lịch về nhà để nghiên cứu và phân tích nhưng sau đó bộ sưu tập cổ vật này “bất ngỡ bị vỡ nát” là không còn thực, chỉ là “bịa đặt”.
“Nếu ai đó làm nghề khảo cổ thì sẽ hiểu rất rõ nguyên tắc này: Không bao giờ đem bất kỳ một vật mẫu nào về nhà cả. Đó là nguyên tắc tối kỵ trong nghề. Giáo sư Trần Quốc Vượng không hề đem vật mẫu nào về nhà để nghiên cứu và phân tích riêng cả. Tất cả chỉ là tin đồn, hoặc do một ai đó cố ý bịa đặt ra nhắm mục tiêu gì đó. Họ đã cố ý đưa thêm tình tiết mang tên cố Giáo sư Trần Quốc Vượng vào nhằm mục đích làm tăng tính ly kỳ của câu truyện mà thôi”
Như vậy, qua những trao đổi của TS Nguyễn Hồng Kiên, ta hoàn toàn có thể bảo vệ an toàn và đáng tin cậy kết luận rằng việc Cao Biền trấn yểm sông Tô Lịch là hoàn toàn không hề có thật, đa phần được những báo lá cải hình thành để thu hút người đọc với những tình tiết bịa đặt được chính người trong cuộc xác nhận. Tuy nhiên, nếu chưa thực sự tin tưởng những gì TS Nguyễn Hồng Kiên chia sẻ (như nhiều người thường nói, thuyết âm mưu sẽ luôn vẽ ra viễn cảnh rằng chính những người dân trong cuộc và cơ quan ban ngành sở tại phải phủ nhận sự thật để trấn an tinh thần đại chúng), ta vẫn hoàn toàn có thể tự mình rút ra kết luận về sự việc nhờ vào những dẫn chứng được ghi chép lại trong sử sách như sau, với sự thống nhất cao và được xác định là thân mật hơn rất nhiều so với những bài báo lá cải về sự vụ trấn yểm kia.
Không có một ghi chép chính sử nào đương thời đã cho tất cả chúng ta biết Cao Biền được phái sang An Nam với mục tiêu trấn yểm hay Cao Biền tự có dã tâm trấn yểm đất An Nam cả. Những thông tin về việc trấn yểm đều đa phần đến từ những tác phẩm thuộc thể loại chí dị, như đã ra mắt ở trên và sẽ được làm rõ trong phần cuối của loạt bài này.
Trong chính sử, Cao Biền chỉ đơn giản là một người được phái sang xứ An Nam dẹp loạn, nhưng không phải là để đàn áp một cuộc nổi loạn nào đấy do người Việt phát động, mà là để ngăn ngừa sự xâm lược của quân Nam Chiếu. Nếu như quân địch của ông là dân chúng An Nam thì tình tiết trấn yểm còn tồn tại thể đáng tin vài phần, thế nhưng quân địch của ông thời điểm hiện nay lại là giặc Nam Chiếu và đồng minh đắc lực của ông lại đó đó là… người Việt. Làm gì có ai ngu đến mức tự đi trấn yểm chính quân mình? Cũng không còn một ghi chép nào đã cho tất cả chúng ta biết có khởi nghĩa trong suốt thời gian cai trị tại An Nam của Cao Biền, hay sự hà hiếp bóc lột dân chúng, càng thêm phần xác định rằng Cao Biền chẳng có lí do gì để phải tìm cách trấn yểm xứ này.
Đại Đường và những Đô hộ phủ
Trong thời gian quản lý An Nam, Cao Biền cũng vướng phải vô số mối nguy thường trực như đề cao cảnh giác phòng sự trở lại của kẻ địch, cảnh giác với những kẻ ghen ghét sẵn sàng chơi những vố hiểm như Lý Duy Chu, duy trì quân lực và sĩ khí, ổn định lòng dân bản xứ còn đang hoang mang lo ngại sau cuộc cướp giết thảm khốc gây ra bởi quân Nam Chiếu, củng cố những khu công trình xây dựng phòng thủ cũng như khối mạng lưới hệ thống đường xá, thủy lợi… Với hằng hà sa số vấn đề đã nêu trên, thì khó mà Cao Biền hoàn toàn có thể rảnh rỗi đến mức đi xem xét phong thủy An Nam được, nói chi đến việc trấn yểm - một kiểu làm phép yêu cầu sự “tính toán” kĩ lưỡng và nên phải sẵn sàng sẵn sàng một nguồn nhân lực cũng như tài lực to lớn mới hoàn toàn có thể thực hiện.
“[...] nhưng khi Cao Biền ở nước ta, đương lúc Đường Lý rối ren, Nam Chiếu dòm ngó, phải lo việc quân chưa rỗi, việc mặt trận mới tạm yên, lại phải dời về Tây Xuyên, đâu còn tồn tại công phu nhàn rỗi mà cắp địa bàn đi hàng vài ngàn dặm để xem long mạch đất cát sông ngòi làm ra sách Kiểm ký, để chọn đất sẵn cho những người dân đời sau được?” - Ngô Thì Sĩ bình, Đại Việt Sử ký Tiền biên, Quyển VI, Ngoại kỷ, Kỷ nội thuộc Tùy Đường -
Lại nói, những khu công trình xây dựng, khối mạng lưới hệ thống giao thông vận tải do Cao Biền xây dựng mang lại nhiều ý nghĩa to lớn mà sau này dân An Nam vẫn thu được giá trị sử dụng, từ những tòa thành mang mục tiêu quân sự, cho tới khối mạng lưới hệ thống đường thủy giúp giao thông vận tải vận tải thuận tiện và đơn giản hơn, đến những hồ dân số, rồi thì những khu công trình xây dựng kiến trúc tôn giáo… Chúng đều gián tiếp hoặc trực tiếp giúp đời sống xã hội An Nam thêm phần phát triển. Nếu thực sự được xây dựng với mục tiêu trấn yểm, thì tại sao kết quả lại thành ra như vậy?
Cuối cùng, trong những bộ chính sử, thái độ của giới tinh hoa xứ An Nam về Cao Biền suốt thời phong kiến vẫn là một chiếc nhìn kính trọng, như đã được liệt kê và phân tích tương đối đầy đủ trong phần trước của loạt bài. Ông được tôn thờ là Cao Vương, dù rằng thực sự ông trước đó chưa từng xưng vương mà chỉ làm trọn trách nhiệm của một vị quan cai trị. Đến đây, ta nên phải nhìn ra được sự xích míc đến vô lí này: những câu truyện đồn thổi về Cao Biền trấn yểm đều xoay quanh hai luận điệu rằng hoặc là Cao Biền trấn yểm long mạch để khiến nước Nam mãi mãi không còn vua để phải lệ thuộc vào thiên triều, hoặc là trấn yểm để dòng dõi mình sau này còn có số đế vương. Nhưng lật ngược lại suốt những quá trình lịch sử trung đại Việt Nam, hầu hết những triều đại lại xuất thân từ đất bản địa và cũng chẳng có quan hệ huyết thống gì với Cao Biền. Nếu thực có chuyện trấn yểm, thì những triều đại phong kiến này thù ông còn không hết. Nếu thực có chuyện trấn yểm thì những triều đại này phải hoặc là tuyên bố tôi đã thắng lợi phép trấn yểm của tên phù thủy gian ác Cao Biền, hoặc chí ít cũng phải tỏ thái độ đối địch với ông chứ sao lại chỉ ca tụng công lao, tôn vinh tài đức như vậy?
Nếu với những dẫn chứng trên chưa đủ để làm bạn tin tưởng, thì hãy cứ suy luận rằng giả như Cao Biền từng thực hiện việc trấn yểm tại An Nam (ít nhất là phải sau năm 867) và trận pháp còn được duy trì đến giờ đây mà chưa một ai phá giải nổi vì quá cao tay như cái cách mấy tờ báo lá cải miêu tả, thì chỉ tới năm 875 Cao Biền đã không hề ở xứ này, tới năm 880 Tiết độ sứ Tăng Cổn bị loạn binh đuổi khỏi thành, liền tiếp sau đó năm 905 Tiết độ sứ Chu Toàn Dục vì bất tài mà bị bãi chức, theo sau đó là sự việc trỗi dậy của một loạt thủ lĩnh cai trị gốc gác An Nam với lần lượt họ Khúc (năm 906), họ Dương (năm 931), họ Ngô (năm 938),... chấm hết hoàn toàn thời kỳ Bắc thuộc. Một kết quả ngược lại hoàn toàn với mục tiêu trấn yểm.
Mặc dù thời gian Cao Biền ở An Nam chỉ có tầm khoảng chừng gần đầy 4 năm (865 - 868), nhưng Cao Biền đã để lại ấn tượng rất sâu đậm trong lòng đại chúng An Nam. Ngày nay, mọi khi nhắc tới ông, văn hóa đại chúng thường khắc họa ra hình tượng một tên quan nhà Đường sang tính kế đô hộ nước ta, một tên phù thủy cao tay tội ác chất chồng mà lớn số 1 là phá sạch long mạch, âm mưu khiến xứ Nam mãi đắm chìm trong màn đêm Bắc thuộc. Thế nhưng, có một sự thật khá buồn cười, đó là thực tế Cao Biền không còn tài năng năng quá vượt trội trong mảng phù phép.
Dựa vào những thư tịch chính thống chép lại, thì thấy ngay Cao Biền vốn không phải là một pháp sư tài giỏi, nếu không thích nói là kém cỏi hạng ba. Ghi chép duy nhất về lần Cao Biền tự mình sử dụng phép thuật trong chiến trận là ở Thủ Đô (nay thuộc Tứ Xuyên, Trung Quốc), được miêu tả như sau:
“(Cao) Biền ưa phù phép, khi cầm quân đánh đuổi người Man, ban đêm đều lập đội ngũ, dựng cờ xí, đốt giấy vẽ hình người ngựa trước quân sĩ, vừa vãi hạt đậu, vừa niệm chú rằng: “Quân Thục hèn nhát, nay ta phái cho thần binh của thần Huyền Nữ đi trước!”
- Tư trị thông giám, Đường Kỷ, thiên CCLII -
Sau khi làm phép, Cao Biền chẳng những không sở hữu và nhận được sự trợ giúp nào từ thần linh mà còn góp thêm phần khiến ông bị chính những binh lính người Thục chán ghét vì cảm thấy bị xúc phạm, góp thêm phần dẫn đến cuộc nổi loạn sau đó:
“Quân tráng sĩ đều lấy làm sỉ nhục. [...] Quân hình thật khắc nghiệt, khiến người Thục bất bình. Mùa hạ, tháng Tư, Đột tướng quân vào phủ thành làm mưa làm gió. Biền đi trốn trong phòng vệ sinh, Đột sai người nỗ lực tìm bắt nhưng không được.” - Tư trị thông giám, Đường Kỷ, thiên CCLII -
Nếu thực sự là một thầy pháp cao tay, thì chẳng có chuyện như vậy xảy ra với Cao Biền, nhất là sau khi vừa làm phép để cầu thắng lợi xong. Có thể thấy, ông thực sự chỉ là hạng thầy pháp gà mờ, chứ không tài giỏi như mọi người vẫn tưởng tượng. Và rõ ràng, chẳng có một lí do gì mà nhà Đường lại phái một pháp sư gà mờ đến vậy sang trấn yểm đất An Nam, cái xứ mà với họ là một vô cùng khó trấn áp cả về mặt thế tục lẫn tâm linh cả.
Ngoài một ghi chép rất vắn tắt như đã nêu, không thấy một ghi chép nào khác về việc Cao Biền thể hiện tài phép trong chiến đấu nữa. Chẳng những thê thảm đến vậy, về sau thì Cao Biền lại còn bị chính những thầy thuật sĩ của tớ dắt mũi vô số lần.
Khi quân Hoàng Sào bắc tiến uy hiếp Trường An, mặc cho triều đình trung ương nhiều lần lôi kéo cứu viện, Cao Biền vẫn trước sau không chịu xuất binh, ở lì trong thành. Nhưng khi một thầy bói phán rằng có đôi chim trĩ bay vào quân phủ là điềm thành quách trống không, Cao Biền lại lập tức lôi kéo tất cả binh sĩ xuất chiến:
“(Hoàng) Sào bức Dương Châu, bộ chúng có mười lăm vạn. Biền chỉ có 5000 quân, chinh chiến bất lợi, thành Tứ Châu cầu viện, Biền cố thủ không xuất binh. Giặc tiến về hướng sông Lạc (nay là sông Hoàng Hà), nhà vua sai sứ thúc giục Biền đánh. Chẳng bao lâu hai kinh bị vây hãm, nhà vua vẫn chờ Biền ứng cứu [...] Có hai con chim trĩ bay vào quân phủ, thầy bói nói rằng: “Quân phủ trống không”. Biền kinh hãi, lệnh tất cả quân binh ra Đông Đường doanh [...] Lại hịch cho Chiết Tây Tiết độ sứ Chu Bảo cùng mình tiến công từ phía Tây, nói là đại hỷ”.
- Tân Đường thư, Cao Biền truyện -
Lược đồ khởi nghĩa Hoàng Sào
Kết quả là hành vi này đã đem lại một chuỗi thất bại liên tục cho Cao Biền, khiến sự tín nhiệm từ triều đình suy giảm trầm trọng. Trước tình cảnh ấy, Cao Biền tuyệt vọng tìm lại ánh hào quang khi xưa. Ông ngày ngày càng tin dùng bọn đạo sĩ Lã Dụng Chi, Trương Thủ Nhất, Gia Cát Ân và từ từ phó thác quyền hành vào tay những người dân này.
“Trước đây, Cao Biền ưa thích thần tiên, có đạo sĩ Lã Dụng Chi ngồi yêu đảng, về dưới trướng Biền, Biền hậu đãi Chi, ban cho chức tước trong quân. [...] Dụng Chi thế cho nên vì thế chuyên quyền, ngấm ngầm thực hiện dã tâm.”
- Tư trị thông giám, Đường Kỷ, thiên CCLIV -
Bước đầu, khi mới tiếp cận Cao Biền, Lã Dụng Chi ở trước mặt ông và những tướng thì thường diễn trò hô phong hoán vũ, ngước lên trời cao lễ bái, làm như thể mình hoàn toàn có thể nói rằng chuyện với thần tiên. Lâu dần, Cao Biền đã bị cuốn vào trò lừa gạt của tên đạo sĩ:
“Dụng Chi tự nhận hoàn toàn có thể nói rằng chuyện với thần tiên, trước mặt Biền hô mưa gọi gió, hoặc nhìn trời cố ấp lại bái, ngôn từ khó hiểu. Tả hữu ban đầu còn nghi ngờ, bắt bẻ Chi, sau thì không đủ can đảm nói gì nữa.”
- Tân Đường thư, Cao Biền truyện -
Dụng Chi lại cho làm một chiếc ấn gỗ có hình bàn chân người khổng lồ dài 3 thước 5 tấc, nhân khi trời mưa đem đóng vào đất ướt ở khu rừng rậm bách sau miếu Hậu Thổ và huyện Giang Dương, tạo ra dấu vết như thể người khổng lồ đánh nhau. Sáng hôm sau, Lã Dụng Chi nói với Cao Biền rằng tôi đã dùng âm binh giúp đuổi thần đi, để khiến Cao Biền chịu ơn:
“Dụng Chi lại lấy khắc gỗ một bàn chân người, kích cỡ ba thước năm tấc, đợi khi trời đêm mưa lớn, đem ấn ở rừng bách sau miếu Hậu Thổ và trước bờ sông Dương Giang, làm như dấu tích giao tranh. Hôm sau, Dụng Chi gọi Biền rằng, ngày hôm qua có thần nhân đấu với vị phu nhân giữ miếu, Dụng Chi sai khiến âm binh đuổi qua sông rồi, bằng không thì Quảng Lăng chẳng mấy sẽ có sóng lớn. Biền hoảng sợ, liền lấy hai mươi cân vàng biếu tặng Dụng Chi.”
- Thái Bình quảng ký, Quyển CCXC, dẫn nguồn từ Quảng Lăng yêu loại chí -
Để mê hoặc Cao Biền toàn tâm theo mình, Lã Dụng Chi còn lấy đá xanh, cho khắc chữ với nội dung “Ngọc Hoàng ban cho Bạch Vân tiên sinh Cao Biền”, lén để lên hương án ở đạo viện. Cao Biền khi thấy thì rất vui mừng, hoàn toàn tin tưởng rằng tôi đã tu tập đúng hướng. Bằng cách đưa cho Cao Biền “báu vật” mang lại kĩ năng “bất tử hộ thân”, Lã Dụng Chi đã chiếm hữu được hoàn toàn niềm tin tưởng của ông:
“Tiêu Thắng nhận hối lộ Dụng Chi, cầu cổ thành giam, Biền không chịu, Dụng Chi rằng, tiên nhân nói rằng cổ thành có bảo kiếm, cần chân nhân lấy, chỉ có Thắng là hợp. Biền hứa. Mấy tháng, Thắng hiến chủy thủ đồng, Dụng Chi nói rằng “Đây là Bắc Đế thường mang theo, đeo bên mình thì quân lính không đủ can đảm phạm”. Cao Biền tin là vật báu, lúc nào thì cũng mang bên mình.”
- Tân Đường thư, Cao Biền truyện -
Trong đạo viện, Lã Dụng Chi còn cho làm con hạc được làm bằng gỗ, có cơ quan để cử động, cho Cao Biền trèo lên diễn lại cảnh tiên nhân cưỡi hạc về Trời, sớm mong ngày hoàn toàn có thể đắc đạo phi thăng:
“Sau trong ở chính giữa đạo quán, khắc một con hạc gỗ, đại như tiểu tứ, tiên dây cương trung thiết cực liệt, người hoặc bức chi, phấn nhiên phi động, biền nếm vũ phục vượt chi, ngước nhìn không rộng, có phiêu nhiên chi tư rồi.”
- Thái Bình quảng ký, quyển CCXC, dẫn nguồn từ Quảng Lăng yêu loại chí -
Mọi thứ còn đi xa đến mức Cao Biền bỏ bê hoàn toàn việc làm, cho xây dựng lầu Nghênh Tiên, gác Diên Hòa cao vài chục trượng trong thành Dương Châu. Các nơi này đều dùng châu báu trang trí lộng lẫy, có bọn thị nữ ca múa. Tại đây, ngày ngày Cao Biền tổ chức rất nhiều nghi lễ cầu đảo để mong được gặp thần tiên ban phước:
“Biền xây lầu Nghênh Tiên, toàn bộ cao 80 thước, sức lấy kim châu ngọc, thị nữ y vũ y, tân thanh sáng tác nhạc, lấy nghĩ quân thiên, huân trai này thượng, kỳ cùng tiên tiếp.”
- Tân Đường thư, Cao Biền truyện -
Dù bọn Lã Dụng Chi bày ra đủ trò hoang đường, thế nhưng kì lạ là kiểu gì thì Cao Biền cũng tin những chuyện đó mà không mảy may nghi ngờ. Nếu thực sự là một thầy tướng số cao tay, một phù thủy tài ba, một người bói phong thủy đại tài như cái cách đại chúng Việt Nam lúc bấy giờ mô tả thì hẳn Cao Biền đã nhận ra những trò lừa vặt vãnh ấy rồi. Trước sự sa đà vào phép thuật vô nghĩa của chủ tướng, một số trong những thủ hạ của Cao Biền như Lương Toản, cháu Cao Biền là Cao Tầm tìm cách vạch tội Lã Dụng Chi nhưng đều không thành công. Kết cục của tớ, dưới sự dèm pha của đám đạo sĩ cũng rất thê thảm. Người bị tước binh quyền, kẻ bị giết.
Bởi vậy, dần dà Cao Biền tin dùng bọn đạo sĩ Lã Dụng Chi đến cùng cực mê muội, đánh mất hết uy tín và quyền hành vào tay bọn đạo sĩ, khiến lòng quân hoàn toàn li tán. Một số tướng như Trương Hoài, Hàn Sư Đức nhân đó phất cờ làm phản Cao Biền, chiếm giữ Phục Châu, Ngạc Châu, tự xưng Thứ sử.
Trong toàn cảnh đó, bộ tướng Tất Sư Đạt vì sợ Lã Dụng Chi hãm hại, nên dấy binh tấn công Dương Châu. Sau khi Lã Dụng Chi chạy trốn khỏi Dương Châu, Tất Sư Đạc và Tuyên Thiệp Quan sát sứ Tần Ngạn nhập thành, quản thúc Cao Biền và gia quyến tại đạo viện. Trong khi đó, Lã Dụng Chi hợp quân với Lư châu Thứ sử Dương Hành Mật, Trương Thần Kiếm tìm cách chiếm lại Dương Châu. Tần Ngạn, Tất Sư Đạc nhiều lần giao tranh nhưng đều bị thất bại. Một nữ pháp sư là Vương Phụng Tiên nói với Tần Ngạn rằng: “Tai họa của Dương Châu, nếu có một đại nhân chết, sẽ hoàn toàn có thể trấn yểm được”. Và đại nhân ở đây đó đó là ám chỉ Cao Biền, do trước đó Tần Ngạn tin rằng mình thua trận nhiều là bởi Cao Biền yểm thuật. Ngày 24 tháng 9 năm 887, Tần Ngạn sai thủ hạ Lưu Khuông Thì giết chết Cao Biền cùng tất cả phái mạnh trong gia quyến, vứt thi thể xuống chung một hố.
Một cuộc sống nửa đầu oanh liệt vẻ vang, nửa sau sau sút cùng cực của Cao Biền đã kết thúc như vậy. Dính dáng đến phép thuật đó đó là bước ngoặt lớn giữa 2 thái cực cuộc sống của Cao Biền. Việc này đã được những sử gia Trung Quốc lẫn Việt Nam đều lấy làm tiếc cho một người từng có thời kì vô cùng oanh liệt như ông:
“Xét lúc Cao Biền làm Đô hộ, những công nghiệp cũng nhiều đáng kể, tự ghi đổi sang Tây Xuyên, trong lòng sinh ra oán vọng, để tha hồ cho Hoàng Sào vây hãm hai kinh đô, người Đường mong Cao Biền còn lập được công, cho Biền lên làm Bột hải Quận vương, nhưng Biền nhờ lúc Trung Quốc điên bái, âm mưu chiếm cứ đất đai, nhất đán thất thế, oai vọng mất hết, từ đấy phải về để ý việc tu tiên, bao nhiêu việc quân giao cho Lã Dụng Chi. Dụng Chi là quân tiểu nhân, gian tà, đem lời phù phiếm gian dối mà coi Biền như đứa trẻ con, từng bị kẻ điên cuồng là Gia Cát n nói dối rằng: "Ngọc Hoàng Thượng đế cho thần đến giúp sức mình", lại hiến Cao Biền một thanh kiếm mà nói dối là của Ngọc Hoàng vẫn đeo. Cao Biền lấy làm báu, giữ bí mật, xây cất cái lầu cao 8 thước, gọi là lầu Nghênh Tiên, ở trên lầu ăn chay thắp hương mong được gặp thần tiên. Biền lại chế con chim hộc được làm bằng gỗ ở trong sân, có đặt máy, chạm vào người thì bay được; Biền mặc áo lông cưỡi lên, làm ra dáng tiên bay, Dụng Chi giam giữ cho Biền chết. Sau Dương Hành mật sai đào dưới đất, bắt được người bằng đồng đúc cao 3 thước, thân bị gông cùm, đóng đanh vào miệng, khắc tên Biền vào sau sống lưng. Đó là Dụng Chi làm mê hoặc yểm đảo Cao Biền, nhất đán Cao Biền trở nên ngu muội đến thế; coi với xưa kia có mưu lược phá quân Mán, trí khôn xây La Thành, và đào hải cảng động đến thiên oai, thành ra 2 hạng người khác hoàn toàn là sao thế?” - Ngô Thì Sĩ bình, Việt sử Tiêu án, Ngoại thuộc Tùy và Đường -
Dù tình tiết Lã Dụng Chi yểm bùa khiến Cao Biền trở nên ngu muội đã gỡ gạc lại cho hình tượng của ông đôi chút, nhưng nếu gạt đi lớp lang kì ảo, ta sẽ chỉ thấy rằng bởi Cao Biền là một người mê tín dị đoan nặng nề, nên cái kết cục ấy cũng là vì tự ông chuốc chuốc lấy mà thôi.
Và tuy nhiên không thể phủ nhận thói mê tín dị đoan của Cao Biền, nhưng nếu nhìn nhận sự việc một cách công tâm, đặt vào đúng thời đại mà ông sống thì đó lại là một điều tương đối thông thường. Cao Biền sống trong cảnh trận chiến tranh, loạn lạc kéo dãn, nên theo một cách tự nhiên sẽ có nhu yếu tin tưởng, kỳ vọng vào sự tồn tại của một thế giới tốt đẹp và lý tưởng hơn - thế giới siêu nhiên, kì ảo với những phép màu, những quy luật nhân quả hoàn toàn có thể lý giải được thay vì sự ngẫu nhiên, bất định của thế giới thực. Sự phát triển mạnh mẽ và tự tin của những tôn giáo và tín ngưỡng dân gian vào thời kì này đã cho tất cả chúng ta biết xu thế đó, rằng bất kì ai cũng tiếp tục có tâm lý muốn đổ lỗi những thất bại và xấu số trong môi trường tự nhiên thiên nhiên sống đời thường cho những thế lực siêu nhiên đồng thời muốn kiếm tìm giải pháp thuận tiện và đơn giản cho những trở ngại vất vả gặp phải trong đời sống hằng ngày. Đây đó đó là vấn đề yếu trong mỗi con người mà phường buôn thần bán thánh luôn luôn biết phương pháp tận dụng, giăng sẵn những cạm bẫy chỉ chờ ta tự dâng mình vào trong lưới. Chính vì những nguyên do đó, hoàn toàn có thể xem sự mê tín dị đoan của Cao Biền cũng là một xu thế thông thường, đáng thương hơn là đáng trách vậy.
Như đã chứng tỏ, Cao Biền vốn là một người mê tín dị đoan thể hiện qua việc nỗ lực làm phép và nhất mực tin tưởng đạo sĩ. Một con người như vậy, tất nhiên là hẳn phải có sự kính sợ hết mực với những thế lực thần tiên, những nhân vật thần bí ban cho những thầy pháp sức mạnh siêu nhiên.
Không chỉ số lượng giới hạn trong thần thánh Đạo giáo, điều này cũng khá được thể hiện khá rõ trong những hành vi cúng dường của Cao Biền đối với những thần bản địa trong thời gian tại chức ở An Nam:
"Cao Vương nhà Đường [tức Cao Biền] dẹp nước Nam Chiếu, khi đưa quân về qua châu Vũ Ninh, đêm nằm chiêm bao thấy có người lạ tự xưng là Cao Lỗ [...] Cao Vương thức dậy, nói chuyện lại với liêu thuộc, có làm bài thơ:
Đẹp thay đất Giao Châu,
Dằng dặc trải muôn thâu.
Người xưa nay được thấy,
Hả tấm lòng lâu nay."
- Đại Việt Sử ký Toàn thư, Ngoại kỷ, Kỷ nhà Thục -
“Cao Vương cho sửa lại đền thờ, tạc gỗ làm tượng, gọi là [tượng] Lý hiệu úy. Đề ở xã Thụy Hương huyện Từ Liêm.” - Đại Việt Sử ký Toàn thư, Ngoại kỷ, Kỷ nhà Thục -
Ngoài việc thờ cúng những thần bản địa như đã nói, trong thời gian tại nhiệm ở An Nam, Cao Biền cũng liên quan đến việc xây dựng nhiều kiến trúc Phật giáo. Đến thế kỷ XIII, khi tới Đại Việt, sứ giả của nhà Nguyên là Trần Phú vẫn còn nhìn thấy tòa tháp đá của Cao Biền phía bên trái chợ Thượng Kiều ở sông Phú Lương:
“Cao Biền đã định được Giao Châu, Phú Lương, bên trái chợ Thượng Kiều Tháp đá xây nay còn sừng sững” - Trần Phú, Trần Cương Trung Thi tập, Quyển II, An Nam tức cảnh làm thơ -
Ngoài ra, trên núi Đông Cứu, Cao Biền cũng cho xây một ngọn tháp đá khác:
“Núi Đông Cứu, một ngọn núi ở Đông Cao, huyện Gia Định, Thứ sử nhà Đường là Cao Biền xây tháp ở trên này.” - An Nam chí, Quyển I, Núi và sông -
Mặc dù Phật giáo đã gia nhập vào Trung Quốc trước triều đại nhà Đường rất lâu, song chính trong thời đại nhà Đường, Phật giáo đã trải qua thời kỳ hoàng kim, nơi nhiều vị nhà vua là Phật tử hộ trì chính Phật pháp, hoặc ít nhất cũng ủng hộ tích cực sự Viral của Phật giáo. Thời kì này tận mắt tận mắt chứng kiến sự gia nhập văn hóa và triết học Phật giáo từ Ấn Độ vào Trung Nguyên một cách mạnh mẽ và tự tin và được đồng ý như thể một phần của truyền thống xã hội Trung Quốc đương thời. Các yếu tố Phật giáo đã được phối hợp một cách hòa giải và hợp lý với những tôn giáo và hiểu biết bản địa của Trung Quốc đã tồn tại vào thời đó, đặc biệt là Đạo giáo, Khổng giáo… và một trong số những sản phẩm tiêu biểu của sự việc giao thoa này là dạng khu công trình xây dựng Phật giáo bảo tháp với đường nét của kiến trúc gỗ cổ phương Đông. Trong quá trình Đường - Tống, loại khu công trình xây dựng này vô cùng phổ biến với nhiều mẫu mã và kích thước đa dạng.
Dựa vào những thông tin trên, ta hoàn toàn có thể kết luận một cách chắc như đinh rằng 2 ngọn tháp đá do Cao Biền xây là dạng kiến trúc Phật giáo này. Rõ ràng, việc xây dựng những kiến trúc Phật giáo với lòng thành kính thì không thể nào mang ý nghĩa trấn yểm được.
Tựu trung lại, ta hoàn toàn có thể thấy Cao Biền là một người rất chịu cúng bái, xây chùa đắp tượng để làm đẹp lòng thần linh. Liệu một người như vậy hoàn toàn có thể mang lòng bất kính với thần thánh xứ mình trực tiếp cai trị, lúc nào thì cũng chỉ lăm lăm trấn yểm long mạch, bày mưu sát thần như cái cách mà truyền thông đại chúng ngày này miêu tả hay là không?
Khá trái ngược với tưởng tượng của nhiều người, rằng với hình tượng một kẻ chuyên trấn yểm, dùng tà phép thì hẳn Cao Biền sẽ không được thờ cúng nhiều tại An Nam, có chăng thì chỉ những hạng chơi bùa đánh ngải mới làm vậy. Thế nhưng, thực tế lại đã cho tất cả chúng ta biết ông vẫn được tôn thờ tại nhiều nơi khắp xứ này như một vị anh linh, đã cho tất cả chúng ta biết rằng một hình tượng Cao Biền mang tới thiện cảm cho dân chúng đã từng tồn tại tương đối lâu dài trong lịch sử Việt Nam.
Làng Phương Nhị ở Tp Hà Nội Thủ Đô đến nay vẫn còn thờ Cao Biền như thành hoàng:
“Đình Phương Nhị Ngài hiệu là Cao Vương, tự là Thiên Lý thần, tên húy là Cao Biền. Ngài là Nhân thần. [...] Những việc làm của Ngài làm, trước sau điều (đều) đã chép ở Đường sử và Việt sử, công lao rất nhiều, ơn trạch rất rộng, nói ra không siết. Nay chỉ lược chép mấy nhời, trong lịch sử sự tích của Ngài mà thôi. Thừa phụng sao sự tích. Chánh hương hội Nguyễn Châu Tuệ.” - Thần tích làng Phương Nhị, tổng Ninh Xá, huyện Thanh Trì, tỉnh Hợp Đồng Hà Đông năm 1938 -
Cũng trong huyện Thanh Trì, đình làng Mỹ Ả được ghi nhận là có thờ Cao Biền, được Uỷ ban nhân dân thành phố Tp Hà Nội Thủ Đô xếp hạng di tích lịch sử lịch sử, kiến trúc nghệ thuật và thẩm mỹ năm 2006.
Cách đó không xa, làng Kim Lan thuộc Gia Lâm cũng là một nơi thờ Cao Biền làm thành hoàng và như vị tổ nghề gốm:
“Khi thấy ở Kim Lan, nhà nhà giàu sang, ông (Cao Biền) cho quân lập doanh trại để ở, cùng dân canh tác, khuyên dạy dân trồng dâu nuôi tằm, nặn đất đốt nung lò gốm sứ.” - Đông Các Đại học sĩ Nguyễn Bính, Thần tích làng Kim Lan -
Tượng thờ Cao Biền trong đình làng Kim Lan
Cần phải lý giải một chút ít, rằng Kim Lan cùng với Bát Tràng là hai làng gốm sứ lâu lăm ở vùng trung tâm đồng bằng Bắc Bộ, trong đó Bát Tràng thiên về đồ mỹ nghệ còn Kim Lan chuyên về gốm xây dựng như gạch xây, gạch ngói… Đây cũng là nơi có di chỉ khảo cổ Hàm Rồng với việc phát hiện nhiều chủng loại gạch từ thời Đường, trong đó nổi bật nhất là loại gạch mang dòng chữ “Giang Tây quân”:
“Tĩnh Hải chân truyền từ đào nghiệp Giang Tây chuyên trúc Đại La thành.” - Câu đối Hán tự ở cổng tam quan đình làng Kim Lan -
Dưới thời Đường, cứ vào những dịp mùa thu và mùa đông, triều đình thường xuyên phái nhiều đội quân phòng thủ xứ Lĩnh Nam, gọi là “quân phòng thu” và “quân phòng đông”. Đây là những đội quân được tổ chức và mang phiên hiệu từng tỉnh ở Trung Quốc, đa phần là quân từ vùng Giang Tây. Các đội quân này thường được lệnh đóng gạch để xây thành trì mới hoặc tu bổ thành trì đã có. Khi sản xuất, gạch của địa phương nào thì in tên của địa phương ấy lên. Gạch “Giang Tây Quân” là vì quân lính của tỉnh Giang Tây sản xuất.
Hầu hết Gạch Giang Tây quân là loại được phát hiện ở lớp xây dựng dưới cùng trong di tích lịch sử Hoàng thành Thăng Long trong trong năm mới gần đây. Vậy mà làng Kim Lan từ lâu đã biết tới tên của loại gạch này, còn sớm hơn hết những nghiên cứu và phân tích khảo cổ học chính thống. Nhà Đường đã sụp đổ từ rất lâu về trước, gạch Giang Tây quân đã và đang thất truyền từng ấy năm. Điều này càng thêm phần xác định rằng việc thờ Cao Biền vì công đức xây thành Đại La là một trong những nguyên nhân mà làng này còn nhớ đến loại gạch đó.
Làng lụa Vạn Phúc ở Hợp Đồng Hà Đông thờ vị thành hoàng là Ả Lã Nàng Đê như vị tổ nghề dệt lụa. Tuy nhiên, thần tích của vị nó lại được gắn với tướng Cao Biền thời Đường, được xác định là chồng bà. Điều này quả thực vô cùng thời điểm lạ vì tất cả những làng lân cận với Vạn Phúc như Ngọc Trục, Đại Mỗ, Tây Mỗ tuy cũng thờ Ả Lã Nàng Đê, nhưng đều cho là nữ tướng của Trưng Vương chứ không liên quan gì đến Cao Biền. Khu vực Hợp Đồng Hà Đông cũng không còn vết tích nào của Cao Biền cả. Ở đây, hẳn đã có sự nhầm lẫn hoặc chắp nối không ăn khớp Một trong những nhân vật. Dù vậy, cũng phải công nhận rằng sức ảnh hưởng của Cao Biền với dân chúng nơi đây đã tạo ra sự nhầm lẫn thú vị này. Có kĩ năng, cả Cao Biền lẫn Ả Lã Nàng Đê (nếu nhân vật này từng tồn tại trong lịch sử) đã từng can thiệp vào ngành dệt lụa của làng theo hướng tích cực, dẫn đến sự phối hợp của hai hình tượng thuộc về 2 không khí, 2 thời đại rất khác nhau kể trên.
Vượt ra khỏi phạm vi Tp Hà Nội Thủ Đô, ở Bắc Ninh, sự thờ cúng Cao Biền tuy đến giờ không hề nhiều nhưng đã được ghi nhận là từng rất phổ biến:
“Nhờ có vương mà sau này người trong nước thông thạo địa lý, biết tính toán đất đai [...] trong nước có ba bốn trăm xã lập miếu thờ, riêng Bắc Ninh cũng luôn có thể có hơn trăm chỗ.” - Bắc Ninh phong thổ tạp ký, mục Đường Cao Đô hộ Bột Hải Công vương -
Tại Hưng Yên, tồn tại một lễ hội lớn được tổ chức vào tháng 3 âm lịch hằng năm, gọi là lễ hội Nam Trì. Đây là lễ hội tế thần có nguồn gốc từ khoảng chừng thế kỷ thứ II trước Công Nguyên của Nam Trì trang (nay là làng Nam Trì, xã Đặng Lễ huyện n Thi tỉnh Hưng Yên). Dân gian gọi là Lễ hội Bảo, Lang, Biền. Đây là ba vị Thượng đẳng Phúc thần Dực bảo trung hưng Bản cảnh Thành hoàng Đại vương thờ tại đền Nam Trì, trong đó Biền đó đó là Tướng quốc Cao Biền. Theo truyền thuyết của người dân trong vùng, Cao Biền khi sang Giao Châu tiễu phạt giặc Nam Chiếu đã qua Nam Trì đóng đồn, xây dựng hành cung, kết nghĩa anh em với hai vị Thần trong đền, cưới hai cô con gái sinh đôi họ Phạm ở Nam Trì (Lữ nương, Lự nương), cùng dân Nam Trì sửa miếu lập đền hai vị Thần Bảo, Lang. Do đó, ông được đưa vào thờ tự cùng.
Thậm chí, cả những vùng xa xôi hơn, không giáp ranh với Tp Hà Nội Thủ Đô như Tuyên Quang cũng tồn tại sự thờ cúng Cao Biền. Theo Đại Nam nhất thống chí, trên núi Biền đến giờ vẫn còn đền thờ ông:
“Biền sơn: ở cách lỵ sở phủ Yên Bình 5 dặm, về phía đông. Hai ngọn núi song song nổi cao theo một dãy, trên có đền thờ Cao Vương.” - Đại Nam nhất thống chí , Quyển XXIII, Tỉnh Tuyên Quang, tiểu mục Núi sông -
Nhìn chung, dù truyền thông đại chúng thường xây dựng cho Cao Biền một hình tượng phản diện không đáng coi trọng chứ đừng nói là thờ cúng, thế nhưng thực tế lại đã cho tất cả chúng ta biết Cao Biền là một anh linh được nhiều nơi tôn thờ và xem trọng. Liệu một kẻ chỉ được biết tới là đến An Nam để trấn yểm, để phá quốc vận của xứ này hoàn toàn có thể được tôn thờ ở nhiều nơi và lâu dài như vậy không? Tuy rằng sẽ có nhiều kẻ già mồm mà phán bậy rằng thờ Cao Biền cũng như thờ ác thần, để mong không biến thành quấy phá, nhưng những người dân này sẽ không còn hiểu biết cơ bản về sự khác lạ giữa thờ ác thần với thờ thiện thần. Khi thờ ác thần, người ta sẽ thờ chúng với sự sợ hãi, với những hành vi tôn vinh sức mạnh mẽ và tự tin của chúng, với tế phẩm để cho ác thần thỏa mãn, không tác oai tác quái nữa. Còn với thiện thần, họ được thờ vì công đức từ xa xưa, vì việc thờ phụng họ đem lại phước lành cho dân chúng trong vùng. Như đã chứng tỏ, Cao Biền được thờ vì những công lao của ông với dân An Nam, thêm vào đó những đền thờ ông cũng chẳng có ghi nhận nào rằng phải cúng tế nếu không sẽ trị tội cả. Chừng đó đủ hiểu rằng Cao Biền là thiện thần hay ác thần và những lời của đám người mê tín dị đoan ngu dốt kia là đúng hay sai.
Như vậy, thông qua những ghi chép trong những tư liệu lịch sử đáng tin cậy, ta chỉ hoàn toàn có thể kết luận rằng Cao Biền thực chất chỉ là một con người mê tín dị đoan quá mức, dẫn đến thân bại danh liệt quá trình cuối đời. Giả như Cao Biền thực có tài năng pháp thuật, thì cũng không thấy có chuyện gì đáng nhớ. Hoặc nói thẳng ra, Cao Biền không phải một thầy pháp cao tay ấn gì cho cam. Cao Biền được người dân nước ta nhớ tới nhiều và ấn tượng như vậy, cốt là vì ông đã từng sang An Nam mà thôi. Thêm nữa, sự thực đã và đang cho tất cả chúng ta biết Cao Biền là một con người mê tín dị đoan, có liên quan đôi chút đến chuyện phong thủy phép thuật. Mấy việc đó kết phù phù hợp với nhau đã tạo nên hình tượng một Cao Biền phụng mệnh Hoàng đế nhà Đường sang An Nam với tiềm năng trấn yểm long mạch, dù sự thực hoàn toàn không phải như vậy.
Nhưng chính bới đâu mà hình tượng Cao Biền bị thay đổi, biến tướng trong nhận thức đại chúng nhiều đến như vậy, dù những ghi chép trong chính sử liệu nước ta hoàn toàn khác? Tất nhiên, chuyện gì rồi cũng luôn có thể có nguyên do của nó, và kỳ thực sự thay đổi, biến tướng trong nhận thức về hình tượng Cao Biền không phải mới chỉ có ngày một ngày hai, mà đã có từ tương đối lâu, hoàn toàn có thể truy vết về tận thời Lý - Trần (cũng là nguyên do cho những câu truyện nhuốm màu huyền bí về Cao Biền trong những sách chí dị, liêu trai ở nước ta). Vậy nguyên do rõ ràng đằng sau chuyện này là gì? Tại sao hình tượng Cao Biền lại bị biến tướng nhiều đến vậy? Những thắc mắc này sẽ được giải đáp trong phần tiếp theo, cũng là phần cuối của loạt bài về Cao Biền này.
Viết bài: Nguyễn Quốc Hoàn; sửa đổi và biên tập và chỉnh lý: Hải Stark
- Đại Việt Sử ký Toàn thư
- Tân Đường thư, Cao Biền truyện
Tải thêm tài liệu liên quan đến nội dung bài viết Cao Biền trấn yểm sông to Lịch ra làm sao Hỏi Đáp Thế nào