Clip Nêu đặc điểm mĩ thuật thời Trần ?
Kinh Nghiệm về Nêu đặc điểm mĩ thuật thời Trần Mới Nhất
Hà Trần Thảo Minh đang tìm kiếm từ khóa Nêu đặc điểm mĩ thuật thời Trần được Cập Nhật vào lúc : 2022-07-18 05:40:03 . Với phương châm chia sẻ Bí quyết về trong nội dung bài viết một cách Chi Tiết 2022. Nếu sau khi đọc nội dung bài viết vẫn ko hiểu thì hoàn toàn có thể lại phản hồi ở cuối bài để Ad lý giải và hướng dẫn lại nha.
AMBIENT
Thêm tài liệu vào bộ sưu tập có sẵn:
YOMEDIA
Đang xử lý...
Câu 1
Hãy nêu một số trong những nét về toàn cảnh xã hội thời Trần.
Trả lời:
- Chế độ trung ương tập quyền được củng cố và tang cường.
- Ba lần chiếc thăng quân xâm lược Mông-Nguyên, tinh thần tự cường, tự chủ dân tộc bản địa tang cao, đất nước giàu mạnh. Là điều kiện cho nền nghệ thuật và thẩm mỹ phát triển.
Câu 2
Nêu vài nét về kiến trúc, điêu khắc, trang trí và đồ gốm thời Trần.
Trả lời:
- Kiến trúc:
+ Kiến trúc cung đình: tu bổ kinh thành Thăng Long, xây dựng hoàng cung Thiên Trường ( Tức Mặc - Tỉnh Nam Định), xây những khu lăng mộ nổi tiếng như lăng Trần Thủ Độ ( Thái Bình ), khu lăng mô An Sinh ( Quảng Ninh ).
+ Kiến trúc phật giáo: xây dựng nhiều chùa, tháp như những chùa núi Yên Tử, chùa Bối Khê, tháp chùa Phổ Minh, tháp Bình Sơn…
- Điêu khắc và trang trí: Tượng luôn gắn với khu công trình xây dựng kiến trúc. Tượng Phật ở những chùa, tượng quan hầu, tượng những con thú…ở những khu lăng mộ.
+ Chạm khắc: đa phần để trang trí tôn lên vẻ đẹp của những khu công trình xây dựng kiến trúc. Đặc biệt hình tượng con Rồng thân hình mập mạp, uốn khúc mạnh mẽ và tự tin hơn rồng thời Lý.
- Đồ gốm: gốm gia dụng phát triển.
+ Có xương dày, thô và nặng hơn thời Lý.
+ Họa tiết: hoa sen, hoa cúc cách điệu thể thức không thay đổi so với thời Lý.
+ Đường nét: khoáng đạt không gò bó
Câu 3
Đặc điểm của mĩ thuật thời Trần.
Trả lời:
- Mang vẽ đẹp khỏe mạnh, phóng khoáng, biểu lộ được sức mạnh, long tự hào, tự tôn của dân tộc bản địa.
- Kế thừa tinh hoa mĩ thuật thời Lý nhưng dung dị, đôn hậu và chất phác hơn.
- Tiếp nhận được một số trong những yếu tố nghệ thuật và thẩm mỹ của những nước láng giềng nên đã tương hỗ update làm giàu cho nền nghệ thuật và thẩm mỹ dân tộc bản địa.
Hãy nêu đặc diểm chung của Mỹ thuật thời Trần? *
Các thắc mắc tương tự
MỞ ĐẦU1. Lý do chọn đề tàiVăn hóa truyền thống Việt Nam là một dòng chảy xuyên suốt lịch sử Hàng trăm năm của dân tộc bản địa, kết tinh qua bao thế kỷ. Được hình thành từ nền văn minh Văn Lang Âu Lạc và phát triển qua nền văn minh Đại Việt, qua nhiều thời kì lịch sử với biết bao sóng gió, biến cố của dân tộc bản địa, tồn tại đến ngày ngày hôm nay trở thành những giá trị vô cùng quý báu của dân tộc bản địa. Quay ngược guồng xe của bánh thời gian, tìm về với cội nguồn dân tộc bản địa, nghỉ chân ở thời Trần ta chợt nhận ra những giá trị văn hóa dân tộc bản địa rất đỗi quý giá và lâu lăm. Nói đến thời Trần lịch sử gọi ngay ra một triều đại hưng thịnh với những nét nổi bật, đặc sắc về kinh tế tài chính - chính trị và không thể không nhắc tới văn hóa – nghệ thuật và thẩm mỹ mà chủ thể là nền mĩ thuật thời Trần.Thời Trần là thời kỳ mà mĩ thuật Việt Nam phát triển đến đỉnh cao rực rỡ, là thời kì hoàng kim của những thành tựu mĩ thuật. Nói đến nghệ thuật và thẩm mỹ thời Trần là nói đến những khu công trình xây dựng, những thành tựu mĩ thuật coi đó là mẫu mực của mĩ thuật phong kiến Việt Nam.Lấy cảm hứng từ Phật giáo, mĩ thuật thời Trần mang đậm tinh thần tôn giáo, đó là những khu công trình xây dựng kiến trúc, điêu khắc với những đường nét chạm trổ tinh vi, điêu luyện và tinh xảo.Điểm lại những thành tựu mà văn hóa mĩ thuật thời Trần đạt được ta không thể không kể tới tháp Phổ Minh, tháp Bình Sơn với kiểu kiến trúc đậm chất Phật Giáo, hay hình tượng những con rồng tinh xảo, vừa uyển chuyển, nhẹ nhàng vừa khỏe mạnh uy nghi.Cùng với sự ảnh hưởng của Phật Giáo, thời Trần đạo nho cũng rất phát triển kéo theo đó là sự việc phát triển của mĩ thuật với những khu công trình xây dựng nghệ thuật và thẩm mỹ như Hoàng Thành Thăng Long hay cung Thiên Trường.Nhìn lại tổng quan lịch sử những đoạn đường phát triển của mĩ thuật Việt Nam, ta hoàn toàn có thể thấy mĩ thuật thời Trần phát triển mạnh mẽ và tự tin mang lại những thành tựu rực rỡ cho văn hóa Trần nói riêng và văn hóa Việt nam nói chung. Đó là vệt sáng kết tinh những tinh hoa của một triều đại. Là góp sức vô giá của giá trị tinh thần trong những đường nét chạm trổ, điêu khắc.Chính những thành công, những điểm sáng mà mĩ thuật thời Trần đóng góp cho mĩ thuật nước nhà mà tôi quyết định chọn đề tài đặc điểm mĩ thuật thời Trần làm bài nghiên cứu và phân tích của tớ. Qua đây tôi muốn ra mắt để tất cả chúng ta thêm yêu nền văn hóa nước nhà dù nó đã lùi xa.2. Lịch sử vấn đềLịch sử mỹ thuật Việt Nam nói chung và mỹ thuật thời Trần nói riêng là đề tài được nhiều nhà nghiên cứu và phân tích để ý và có nhiều khu công trình xây dựng nghiên cứu và phân tích lớn nhỏ rất khác nhau. Tuy nhiên nghiên cứu và phân tích về đặc điểm mỹ thuật thời Trần còn hạn chế. Nghiên cứu về mỹ thuật thời Trần có những tác giả tiêu biểu như:Trong cuốn Bảo tàng mỹ thuật Việt Nam thì Nguyễn Văn Chung đã ra mắt kho tàng trữ bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam và những hiện vật trưng bày đại diện cho mỹ thuật những thời kỳ: đồ đá, đồ đồng, sơ kỳ đồ sắt, thời Lý, trần, Lê, Nguyễn, quá trình thời điểm cuối thế kỷ 19 - 1945, 1945 - 1954, 1954 - 1985. Mỹ thuật dân gian và mỹ thuật thủ công.Tiêu biểu trong những khu công trình xây dựng nghiên cứu và phân tích có Mỹ thuật thời Trần của Nguyễn Đức Nùng ông đã Giới thiệu những nét tiêu biểu về lịch sử, đặc điểm của mỹ thuật thời Trần thể hiện qua những khu công trình xây dựng kiến trúc, những tác phẩm điêu khắc, hội họa trang trí và đồ gốm.Ngoài ra còn tồn tại như Lược Sử Mỹ Thuật Việt Nam", của tác giả Trịnh Quang Vũ đã đoạt giải A của Hội Mỹ thuật Việt Nam năm 2000. Cuốn sách này gồm có 2 phần, nhiều minh hoạ sinh động giúp bạn đọc tưởng tượng một cách đầy đủ về diện mạo Mỹ thuật Việt Nam gồm nhiều chủng quy mô: nghệ thuật và thẩm mỹ kiến trúc, điêu khắc, hội hoạ, trang trí... Những tác phẩm nghiên cứu và phân tích trên phần nào đã tìm về cội nguồn mĩ thuật dân tộc bản địa, đã phát ánh phần nào mĩ thuật việt nam nói chung và mĩ thuật Thời Trần nó riêng trên những chặn đường lịch sử dân tộc bản địa. Đó là minh chứng cho một quá trình phát triển rực rỡ của mỹ thuật nước nhà.3.Mục đích nghiên cứu và phân tích Qua việc nghiên cứu và phân tích đặc điểm mỹ thuật thời Trần tôi muốn hiểu thêm về nền lịch sử mỹ thuật nươc ta, qua đó tiếp thu thêm vốn hiểu biết của tớ từ đó góp thêm phần vào việc ra mắt cho bạn bè bốn phương về mỹ thuật nước ta. Việc tìm hiểu đặc điểm mỹ thuật thời Trần là về với truyền thống cha ông để qua đây mình thêm niềm tự hào tự tôn dân tộc bản địa. Với nội dung bài viết này cũng mong góp thêm phần nhỏ bé hiểu biết của tớ vào việc nghiên cứu và phân tích, tìm hiểu, giữ gìn và phát huy những giá trị văn hóa tốt đẹp của cha ông.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứuĐối tượng và phạm vi nghiên cứu và phân tích của đề tài là tập trung đi nghiên cứu và phân tích và tìm hiểu những khu công trình xây dựng nghệ thuật và thẩm mỹ tiêu biểu của thời Trần qua đó tìm ra đặc điểm mỹ thuật nỗi bật của thời kỳ này. 5. Phương pháp nghiên cứu và phân tích Để thực hiện được đề tài này tôi đã sử dụng một số trong những phương pháp sau:+ Phương pháp khảo sát điều tra. Việc sử dụng giải pháp này đã giúp tôi tìm hiểu về thời Trần nơi mà những nét trẻ đẹp văn hóa được thể hiện qua những khu công trình xây dựng điêu khắc, hội họa, hay những nét chạm trổ.+ Phương pháp thống kê phân tích. Từ những gì mà tôi khảo sát được tôi đã lựa chọn lại sau đó dùng kiến thức và kỹ năng hiểu biết của tớ phân tích từ đó rút ra đặc điểm nổi bật của mỹ thuật thời Trần.+ Phương pháp so sánh lịch sử . Phương pháp này giúp tôi làm rõ hơn và có sự phân biệt giũa triều đại này với triều đại khác.Ngoài ra tôi còn sử dụng một số trong những phương pháp khác để nội dung bài viết của tớ hoàn hảo nhất hơn.6. Cấu trúc của đề tàiNgoài phần mở đầu và phần kết luận nội dung bài viết này tập trung vào hai chương chính:Chương 1: Khái quát đất nước Việt Nam dưới triều đại nhà TrầnChương 2: Một số đặc điểm mỹ thuật thời TrầnCHƯƠNG 1KHÁI QUÁT ĐẤT NƯỚC VIỆT NAM DƯỚI TRIỀU ĐẠI NHÀ TRẦN1. Sự thành lập triều Trần và những nét khái quát về xã hội thời Trần .1.1. Sự thành lập triều Trần:Nhà Lý phát triển thịnh trị vào đời vua Lý Nhân Tông (1072 - 1127), sau đó khởi đầu đi vào con phố suy yếu. Các vua lên ngôi lúc còn bé như vua Lý Anh Tông làm vua khi 5 tuổi, Lý Cao Tông 2 tuổi… Quyền hành rơi vào tay những kẻ hại dân. Trước tình hình ấy, nhiều cuộc khởi nghĩa đã nổ ra, góp thêm phần làm lung lay ngai vàng nhà Lý. Khi nhà Lý suy yếu, nạn cát cứ lại xảy ra. Năm 1211, ba dòng họ phong kiến lớn đã nổi dậy. Đó là họ Đoàn ở Tp Hải Dương, Hải Phòng Đất Cảng; họ Trần ở Thái Bình, Tỉnh Nam Định và Nam Hưng Yên; họ Nguyễn ở Hà Tây. Triều đình nhà Lý chỉ từ trấn áp được Thăng Long và những vùng lân cận. Trong khi đó vua Lý Huệ Tông không còn con trai. Năm 1225, ông đã nhường ngôi cho con gái thứ là Chiêu Thánh, còn mình là Thái Thượng Hoàng. Lúc này Lý Chiêu Hoàng mới có 7 tuổi. Vì vậy, mọi quyền hành trong tay triều đình đều nằm trong tay viên quan diện tiền Trần Thủ Độ. Dòng họ nhà Trần thời điểm hiện nay đã chiếm giữ một vị trí trọng yếu trong triều đình. Cuối cùng trong ngày 12 tháng chạp năm ất Dậu (11/1/1226) dưới sự chỉ huy của Trần Thủ Độ, Lý Chiêu Hoàng tuyên bố nhường ngôi cho chồng là Trần Cảnh, Trần Cảnh lên ngôi lấy hiệu là Trần Thánh Tông. Triều Trần chính thức được thành lâp, thực sự thay thế nhà Lý trên vũ đài chính trị, nắm quyền điều hành đất nước từ 1226 đến 1400. Nhà Trần đã thay thế nhà Lý và giữa hai triều đại này sẽ không còn tầm khoảng chừng cách về thời gian. Vì vậy hoàn toàn có thể thấy rằng: nhà Trần đã tiếp thu mọi thành tựu văn hoá của nhà Lý. Mặc dù vậy với thời gian 174 năm tồn tại xã hội thời Trần cũng luôn có thể có nhiều sự thay đổi. Hơn nữa về mặt nghệ thuật và thẩm mỹ, giữa thời Lý và thời Trần lại sở hữu tầm khoảng chừng cách về thời gian. Theo một số trong những tài liệu cho biết thêm thêm: "Sau di tích lịch sử ở đầu cuối của thời Lý có niên đại rõ ràng là chùa Linh Xứng năm 1126, nếu chỉ bằng vào sử sách thì khoảng chừng hơn một thế ký sau mới thấy di tích lịch sử có niên đại là chùa Phổ Minh 1262 và lăng Trần Thủ Độ năm 1264, mà thật chắc như đinh thì đến thế kỷ XIV mới thấy phổ biến những di tích lịch sử thời Trần "1.2. Những nét khái quát về xã hội thời TrầnNhà Trần thay thế nhà Lý, ổn định trật tự trong nước, những phe phái đối kháng đã thu phục cơ quan ban ngành sở tại trung ương. Bộ máy cơ quan ban ngành sở tại được xây dựng có khối mạng lưới hệ thống từ trung ương tới những địa phương.Nho giáo tuy chưa phát triển mạnh như Phật giáo, tuy nhiên với cơ sở từ thời Lý sang thời Trần, nhà nước cũng rất chú trọng đến việc học tập, thi cử chọn nho sỹ có tài năng. Nhiều nhân tài được đào tạo trong thời Trần như Chu Văn An, Lê Văn Hưu, Trương Hán Siêu, Mạc Đĩnh Chi, Phạm Sư Mạnh ..vv.. Năm 1232, nhà nước cho mở khoa thi Thái học viên để chọn nhân tài. Chữ Nôm ngày càng được phổ biến rộng rãi hơn. Bên cạnh Nho giáo, Phật giáo vẫn được phát triển mạnh, sau đó truyền thống từ thời Lý. Mặt khác ở thời Trần còn tồn tại phái thiền do người Việt Nam sáng lập ra. Đó là phái Trúc Lâm với 3 vị tổ: Trần Nhân Tông- Pháp Loa và Huyền Quang. Phật giáo ngày càng hoà hợp và thân mật với đời sống dân gian. Chùa tháp vẫn được xây dựng nhiều, trong những làng xã cũng luôn có thể có nhiều ngôi chùa đẹp tuy quy mô không lớn như thời Lý.Về kinh tế tài chính, nhà nước chú trọng khuyến khích nông nghiệp phát triển. Quân đội nhà Trần vẫn được tổ chức theo chính sách " ngụ binh ư nông"để góp thêm lực lượng sản xuất nông nghiệp. Kinh tế thành thị cũng song song phát triển kéo theo sự thịnh vượng của kinh tế tài chính hàng hoá, giao thông vận tải… Tất cả những điều đó đã góp thêm phần làm cho nhà nước phong kiến thời Trần ngày một vững mạnh hơn. Cũng ở thời gian này, ở phương Bắc đế quốc phong kiến Mông Cổ đang phát triển mạnh và tìm cách bành trướng thế lực ra nước ngoài. ở Châu Âu, Mông Cổ đã chiếm từ bờ biển Thái Bình Dương tới Hắc Hải, thậm chí đến cả Đại Tây Dương. Năm 1271 chúng chiếm hữu được Trung Quốc lập ra triều đại nhà Nguyên. Sau đó chúng có ý đồ chiếm Việt Nam và cả vùng Đông Nam á. Suốt từ 1258 đến 1285, 1287 chúng đã 3 lần đem quân đánh chiếm Đại Việt song cả 3 lần đều thất bại nặng nề. Chiến thắng Mông Nguyên một lần nữa đã xác định truyền thống yêu nước và ý chí của dân tộc bản địa ta. Đồng thời đưa uy tín và ảnh hưởng của nước ta lên rất cao hơn. Mặt khác, trong xã hội Đại Việt thời đó cũng luôn có thể có nhiều sự thay đổi lớn. Chế độ nông nô, nô tì tan rã, từ từ biến những nông nô thành những người dân nông dân tự do. Nhà nước để ý quan tâm hơn tới việc "nới sức dân để làm kế sâu rễ bền gốc".Tất cả những điều kiện xã hội đó đã phần nào ảnh hưởng tới sự phát triển mĩ thuật của thời Trần và nhất là tạo điều kiện thuận lợi cho văn hoá nghệ thuật và thẩm mỹ dân gian phát triển, tạo nên đặc điểm riêng biệt cho mĩ thuật thời Trần.1.2.1. Tổ chức quân độiQuân nòng cốt nhà Trần gồm cấm quân và quân những lộ. Quân những lộ ở đồng bằng gọi là chính binh, ở miền núi gọi là phiên binh. Cấm quân được gọi là quân túc vệ.Các đơn vị quân đội được gọi là quân. Đứng đầu mỗi quân là một đại tướng quân. Mỗi quân có 30 đô, chỉ huy mỗi đô có chánh phó đại đội. Mỗi đô có 5 ngũ, đứng đầu mỗi ngũ là đầu ngũ.Cấm quân là lực lượng nòng cốt trong trận chiến tranh chống ngoại xâm, hoàn toàn có thể được điều động đi những lộ để tác chiến.Nhằm có lực lượng đông đảo thiết yếu khi chống xâm lược, nhà Trần kế tục chủ trương ngụ binh ư nông (giữ quân lính ở nhà nông) của nhà Lý, vừa đảm bảo số quân thiết yếu phòng khi có trận chiến tranh xảy tới. Quân cấm vệ và những lộ có tầm khoảng chừng 10 vạn người.1.2.2. Hành chính Đại Việt thời TrầnHành chính Đại Việt thời Trần hoàn thiện hơn so với thời Lý. Sau khi giành được cơ quan ban ngành sở tại, nhà Trần đã phân chia lại Đại Việt thành 12 lộ thay vì 24 lộ như ở thời Lý. Bộ máy hành chính được củng cố theo hướng tăng tính tập quyền quan liêu. Các quan được cấp lương bổng theo ngạch, bậc; cứ 10 năm thăng tước một cấp, 15 thăng tước một bậc.Nền hành chính của Đại Việt thời Trần ở cấp trung ương có bộ phận trung khu đứng đầu. Chức cao nhất ở trung khu là những chức quan hàng tướng quốc và tam thái: thái sư, thái phó, thái bảo. Phần lớn suốt thời gian nhà Trần cầm quyền, những chức quan cao hàng tam thái do những thân vương nắm giữ.Tiếp đến là những chức quan hàng tam thiếu: thiếu sư, thiếu phó, thiếu bảo. Sau đó đến tam tư: tư đồ, tư mã, tư không. Trần Thủ Độ, Trần Quang Khải là những người dân được những vua Trần chỉ định là thái sư. Trần Nguyên Trác được chỉ định làm tả tướng quốc. Trần Văn Bích được chỉ định làm thái bảo (phụ quốc thái bảo).Giúp việc cho những quan đứng đầu trung khu là những phát hành khiển và khu mật viện. Hành khiển lại phân thành tả hành khiển đóng ở Thăng Long và hữu hành khiển đóng ở hành cung Tức Mặc (quê của tớ Trần, thuộc thành phố Tỉnh Nam Định ngày này). Ban hành khiển sau được đổi tên thành môn hạ sảnh. Đứng đầu phát hành khiển là chức Nhập nội hành khiển đồng trung thư môn hạ sảnh bình chương sự. Ban đầu, người của hành khiển chỉ gồm hoạn quan. Sang thế kỷ 14, nhà Trần khởi đầu tuyển dùng những nhà nho như Nguyễn Trung Ngạn, Lê Cư Nhân.Việc chia trung khu gồm Tể tướng, quan chức ở Khu mật viện, Hành khiển môn hạ sảnh tách khỏi và đứng trên cơ quan hiệu suất cao. Đây là bước phát triển trong kết cấu và cơ chế cỗ máy nhà nước thời Trần.Thời Trần, có 6 thượng thư sảnh tương đương với lục bộ, quản lý những việc làm hành chính, tổ chức, ngoại giao, tín ngưỡng, tài chính ngân sách, quân sự, ty pháp. Đứng đầu thượng thư sảnh là chức thượng thư hành khiển và thương thư hữu bật. Dưới những chức này là chức thị lang, lang trung. Các thượng thư sảnh luôn luôn được củng cố, càng về sau càng dùng nhiều nhân sỹ nho giáo.Bên cạnh 6 thượng thư sảnh là hàn lâm viện phụ trách những việc làm văn phòng của triều đình. Người của hàn lâm viện gọi là học sĩ với nhiều cấp (chức) rất khác nhau.Các ban, ngành khác là Ngự sử đài, Đăng văn kiểm sát viện là những đơn vị thanh tra, giám sát. Có Quốc sử viện phụ trách việc làm biên soạn quốc sử mà người đầu tiên phụ trách Quốc sử viện là Lê Văn Hưu. Có Quốc tử viện là nơi giáo dục những vương tử nhà Trần. Có Thái y viện chăm sóc sức khỏe cho hoàng tộc.1.2.3. Luật phápVua Thái Tông cho sửa lại luật pháp rất nghiêm minh. Đại Việt sử ký toàn thư có chép lại như sau:Canh Dần, Kiến Trung năm thứ 5 1230: Mùa xuân, tháng 3, khảo xét những luật lệ của triều trước, soạn thành Quốc triều thống chế và sửa đổi hình luật lễ nghi, gồm 20 quyển. Định bị đồ có mức độ rất khác nhau: Loại bị đồ làm Cảo điền hoành thì thích vào mặt 6 chữ, cho ở Cảo xã (nay là xã Nhật Cảo), cày ruộng côn, từng người 3 mẫu, mỗi năm phải nộp 300 thăng thóc. Loại bị đồ làm Lao thành binh thì thích vào cổ 4 chữ, bắt dọn cỏ ở Phượng Thành, thành Thăng Long, lệ vào quân Tứ sương. Đặt ty bình bạc là cơ quan hành chính và tư pháp ở kinh đô Thăng Long lúc đó với chức quan kinh doãn, chuyên xét đoán việc kiện tụng ở kinh thành. Năm 1265 đổi thành Đại an phủ sứ, sau lại đổi thành Kinh sư đại doãn.1.2.4. Kinh tếVề mặt nông nghiệp: để tránh nạn ngập lụt, vua Thái Tông sai đắp đê hai bờ sông và cử quan đặc trách trông coi việc đê gọi là hà đê sứ. Mỗi năm sau vụ mùa, triều đình còn ra lệnh cho quân sĩ đắp đê hay đào lạch, hào, giúp sức dân chúng. Đại Việt sử ký toàn thư có chép:Tân Mão, Kiến Trung năm thứ 7, 1231: Mùa xuân, tháng giêng, sai nội minh tự Nguyễn Bang Cốc (hoạn quan) chỉ huy binh lính phủ mình đào vét kênh Trầm và kênh Hào (là tên gọi hai con kênh, thuộc huyện Ngọc Sơn (nay là Tĩnh Gia), tỉnh Thanh Hóa) từ phủ Thanh Hóa đến địa giới phía nam Diễn Châu. Triều đình cũng khá được cho phép những vương, hầu có quyền chiêu tập những người dân nghèo khó, lưu lạc đi khai khẩn đất hoang để mở mang thêm ruộng nương.Về mặt thuế má: Có 2 loại thuế là thuế thân và thuế điền. Thuế thân được đóng bằng tiền và ít nhiều tuỳ theo số ruộng có. Ai có dưới một mẫu ruộng thì được miễn thuế. Thuế điền thì đóng bằng thóc. Ngoài ra còn tồn tại thuế trầu cau, rau quả, tôm cá v.v. Về mặt tiền tệ, để tiện việc tiêu dùng - vàng, bạc được đúc thành phân, lượng và có hiệu của nhà vua.1.2.5. Giáo dục đào tạo và khoa cử thời Trần Trong lịch sử Việt Nam phản ánh khối mạng lưới hệ thống trường học và chính sách khoa cử nước Đại Việt từ năm 1226 đến năm 1400. Khi Phật giáo được nhà Trần coi trọng và thịnh hành, Nho giáo đóng vai trò thứ yếu. Tuy nhiên Nho học cũng từng bước thâm nhập vào xã hội qua khối mạng lưới hệ thống giáo dục. Sách học chính được quy định gồm có Ngũ Kinh, Tứ Thư, Bắc sử.Ban đầu chỉ có nhà chùa là nơi dạy chữ Nho và những sách sử. Sau này, nhiều nhà nho và thái học viên không làm quan, về nhà dạy học. Hệ thống trường lớp tại những địa phương được hình thành. Một trong những người dân thày xuất sắc nhất là Chu Văn An.Sau khi thành lập không lâu, nhà Trần khởi đầu thực hiện chính sách khoa cử để chọn người tài giúp nước. Năm 1232, nhà Trần mở khoa thi đầu tiên. Năm 1247, triều đình đặt lệ thi lấy Tam khôi gồm 3 người đỗ đầu là trạng nguyên, bảng nhãn, thám hoa và quy định cứ 7 năm mở 1 khoa thi.Năm 1255, nhà Trần đặt lệ lấy 2 trạng nguyên: 1 kinh trạng nguyên dành riêng cho những lộ phía bắc và 1 trại trạng nguyên dành riêng cho Thanh Hóa và Nghệ An để khuyến khích việc học của phương nam. Năm 1275 lệ này bãi bỏ vì không thiết yếu nữa.Năm 1396, Trần Thuận Tông ban chiếu quy định phương pháp thi Hương, thi Hội bằng thể văn 4 kỳ, và định rõ: "Cứ năm trước thi Hương thì năm sau thi Hội, người đỗ thì vua ra một bài văn sách để xếp bục". Lệ thi 4 trường được quy định lại như sau:Những người đỗ đạt được chỉ định vào chức vụ ở viện Hàn lâm, những đơn vị hành khiển, sung vào những phái bộ sứ thần hoặc tiếp sứ phương Bắc. Họ trở thành bộ phận quan trọng trong cỗ máy nhà nước, có những đóng góp quan trọng trọng nghành chính trị, ngoại giao như Nguyễn Hiền, Mạc Đĩnh Chi, Nguyễn Trung Ngạn, Phạm Sư Mạnh, Lê Quát…1.2.6. Tôn giáoVề Phật giáo, vào đầu đời nhà Trần thì Phật giáo còn thịnh. Các nhà vua đều sùng đạo cho xây chùa, đúc chuông, tạc tượng để phụng thờ khắp nơi. Đại Việt sử toàn thư chép lại Thượng hoàng xuống chiếu rằng trong nước hễ nơi nào có đình trạm đều phải đắp tượng phật để thờ.Vua Nhân Tông còn sai sứ sang Trung Hoa để thỉnh kinh về truyền bá đạo Phật, và ông đó đó là ông tổ đầu tiên của thiền phái Trúc Lâm. Nhưng cuối đời Trần, Phật giáo bị pha thêm những hình thức mê tín dị đoan bùa chú cho nên vì thế ngày càng suy vi. Về Lão giáo thì cũng khá được nhân dân ngưỡng mộ. Do đó, nhà Trần cũng cho mở những khảo thi tam giáo như đời nhà Lý.1.2.7. Văn hóa nghệ thuậtĐời nhà Trần đã đào tạo được quá nhiều học giả nổi tiếng như Lê Văn Hưu soạn bộ Đại Việt Sử Ký và đây là bộ sử đầu tiên của Việt Nam. Mạc Đĩnh Chi nổi tiếng là một ông trạng rất mực thanh liêm, đức độ và có tài năng ứng đối đã làm cho vua quan nhà Nguyên phải kính phục. Chu Văn An là một bậc cao hiền nêu gương thanh khiết, cương trực. Các vua Thái Tông, Thánh Tông, Nhân Tông, Anh Tông, Minh Tông đều là những người dân giỏi văn chương và có soạn Ngự tập và danh tướng Trần Quốc Tuấn có làm những tác phẩm giá trị như Hịch tướng sĩ.Hàn Thuyên tức Nguyễn Thuyên có công làm thơ bằng chữ Nôm và đặt ra luật thơ Nôm. Vì thế đã có nhiều học giả, văn nhân đã theo gương của Hàn Thuyên mà làm những bài thơ Nôm rất giá trị. Đại Việt sử kí toàn thư chép:Bấy giờ (năm 1282) có cá sấu đến sông Lô. Vua sai hình bộ thượng thư Nguyễn Thuyên làm bài văn ném xuống sông, cá sấu bỏ đi. Vua cho việc này in như việc của Hàn Dũ, bèn ban gọi là Hàn Thuyên. Thuyên lại giỏi làm thơ phú quốc ngữ. Thơ phú nước ta dùng nhiều quốc ngữ, thực bắt nguồn từ đấy. Nghệ thuật điêu khắc thời Trần được đánh giá là có bước tiến bộ, tinh xảo hơn so với thời Lý, trong đó có một số trong những phù điêu khắc hình nhạc công màn biểu diễn mang phong cách Chiêm Thành. Cách trang trí hoa nhờ vào nghệ thuật và thẩm mỹ gia dụng Âm nhạc Đại Việt thời Trần chịu ràng buộc của Ấn Độ, Chiêm Thành và Trung Quốc. Một số nhạc công bị bắt từ Chiêm Thành và Trung Quốc trong những trận chiến đã truyền nghề ca hát cho dân Đại Việt, ngày càng phổ biến.1.3. Thời kỳ suy tànNhà Trần đã có thuở nào đại rất hưng thịnh, đã từng đại phá quân Nguyên cũng như bình phục được Chiêm Thành, nhưng Tính từ lúc lúc thái thượng hoàng Trần Minh Tông qua đời (1357), vua Trần Dụ Tông ham mê tửu sắc, phó mặc mọi việc triều chính để cho nhà Trần bước vào quá trình suy vi và sau cùng bị mất ngôi.Vua Trần Dụ Tông chẳng những bỏ bê triều chính mà còn ra lệnh cho xây hoàng cung, tạo sưu cao, thuế nặng làm cho nhân dân vô cùng khổ sở và ca thán. Trong nước, giặc giã nổi lên khắp nơi. Trong khi đó tại triều đình, những bọn gian thần kéo bè kết đảng và trở nên lộng hành vô cùng.Chu Văn An, một vị quan thanh liêm, trung thần tại triều đình, đã dâng thất trảm sớ đề nghị trị tội những tên tham quan ô lại. Vua Trần Dụ Tông đã không nghe theo nên Chu Văn An đã từ quan về nhà dạy học.Năm 1369, Trần Dụ Tông mất, một người con là Nhật Lễ lên thay. Theo sử sách, Nhật Lễ không phải là con Dụ Tông mà mẹ Lễ vốn là cô đào, vợ của kép hát Dương Khương, đã mang thai Lễ trước khi làm vợ Dụ Tông. Vì vậy sử vẫn gọi tên người con là Dương Nhật Lễ. Nhật Lễ ở ngôi bỏ bễ chính vì sự, ham tửu sắc, hằng ngày chỉ rong chơi, thích những trò hát xướng, muốn đổi lại họ là Dương. Sau Lễ lại giết Hiến Từ Tuyên Thánh Thái hoàng thái hậu vì bà đã hối hận việc lập Nhật Lễ. Người tôn thất và những quan đều thất vọng. Tháng 10 năm 1370, những tôn thất nhà Trần hợp mưu lật đổ và bắt giết Nhật Lễ, đưa con thứ 3 của vua Minh Tông là Phủ lên ngôi, tức là Trần Nghệ Tông.Nghệ Tông làm vua được 2 năm, lên làm thái thượng hoàng và nhường ngôi cho em là Kính lên thay, tức là Duệ Tông. Năm 1377, Duệ Tông tử trận ở Chiêm Thành, thượng hoàng Nghệ Tông lập con Duệ Tông là Phế Đế lên thay. Thượng hoàng Nghệ Tông nắm quyền bính trong tay quyết định mọi việc nhưng lại quá tin dùng một mình Lê Quý Ly (tức Hồ Quý Ly). Do đó, Quý Ly xúi giục Nghệ Tông giết hại những trung thần, những hoàng tử, những thân vương và trong cả vua Phế Đế cũng trở nên sự gièm pha của Quý Ly mà bị Nghệ Tông phế bỏ. Con Nghệ Tông là Thuận Tông (đồng thời là con rể Quý Ly) được lập lên ngôi nhưng cũng không còn thực quyền.Vì có mưu đồ soán đoạt ngôi vua và lại được sự tin dùng của Nghệ Tông nên Hồ Quý Ly đã tạo được quá nhiều phe cánh và bè đảng ở triều đình và khắp mọi nơi. Rồi từ đó Quý Ly ngày càng lộng quyền không coi ai ra gì. Năm 1394, Nghệ Tông mất, Hồ Quý Ly nắm lấy cả quyền hành rồi sai người vào đất Thanh Hoá xây thành Tây Đô. Sau khi việc làm xong xuôi, Hồ Quý Ly bắt Trần Thuận Tông dời kinh về Tây Đô rồi lập mưu ép Thuận Tông nhường ngôi cho con là Thiếu Đế khi đó mới có 3 tuổi lên ngôi. Quý Ly lên làm phụ chính sai người giết Thuận Tông và sẵn sàng sẵn sàng cướp ngôi.Nhìn thấy âm mưu của Hồ Quý Ly, nhiều tướng lĩnh nhà Trần như Trần Khát Chân lập hội với mưu đồ tiễu trừ Quý Ly, nhưng cơ mưu bị bại lộ, tất cả đều bị bắt và bị giết vào khoảng chừng hơn 370 người. Năm 1400, Quý Ly phế truất Thiếu Đế rồi tự xưng làm vua, chiếm lấy ngôi nhà Trần, đổi sang họ Hồ. Nhà Trần chấm hết,kéo dãn 175 năm với 13 đời vua.CHƯƠNG 2MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM MĨ THUẬT THỜI TRẦN2.1. Khái quát đặc điểm của mĩ thuật thời TrầnMĩ thuật thời Trần (thế kỉ 13 - 14): với những vật liệu gỗ, đá, đồng, đất nung và gốm. Công trình kiến trúc tôn giáo còn tồn tại giữ được nhiều dấu ấn nghệ thuật và thẩm mỹ thời Trần như chùa Thái Lạc (Tp Hải Dương); chùa Bối Khê (Hà Tây), một phần chùa Phổ Minh (Tỉnh Nam Định) với những mảng chạm khắc gỗ trang trí, kiến trúc với bệ đá chạm rồng và garuda và những loài vật như cá sấu, rồng thành bậc - khu lăng những vua Trần ở An Sinh (Đông Triều, Quảng Ninh), lăng Trần Thủ Độ ở Tam Đường (Thái Bình) có một số trong những tượng thú. Đồ đồng có chuông chùa Vân Bản (Đồ Sơn, Hải Phòng Đất Cảng), vòng cáng, bàn đạp, yên ngựa (chùa An Sinh) chạm khắc hình rồng. Đồ gốm Trần với nhiều vật phẩm kích thước tương đối lớn như chậu, thạp. Gốm hoa nâu là dạng điển hình của thời Trần. Đặc điểm phong cách nghệ thuật và thẩm mỹ thời Trần: đường nét phóng khoáng, khoẻ khoắn. Bố cục có phần thưa thoáng đơn giản. Đề tài phong phú hơn thời Lý, đặc biệt là trên đồ gốm xuất hiện nhiều hình ảnh những con thú. Rồng còn nhiều nét của thời Lý nhưng đầu đã có sừng, chân 4 móng, khúc cuộn ở thân doãng hơn2.1.1. Sự thừa kế những tinh hoa văn hoá thời LýNhà Trần sau đó ngay sau thời Lý. Vì vậy khi khởi đầu được thành lập, nhà Trần thừa hưởng toàn bộ gia tài văn hoá thời Lý nhất là về mặt kiến trúc. Mãi đến sau kháng chiến chống quân Nguyên Mông, kinh thành Thăng Long bị tàn phá nặng nề đến năm 1289 nhà Trần mới cho xây dựng lại kinh đô. Các khu công trình xây dựng kiến trúc từ thời Lý như tháp Báo Thiên, chùa Dạm, chùa Phật Tích… vẫn còn tồn tại sừng sững và đẹp đẽ. Những khu công trình xây dựng kiến trúc, những tác phẩm nghệ thuật và thẩm mỹ điêu khắc từ thời Lý là cơ sở, nền móng cho mĩ thuật thời Trần phát triển. Mĩ thuật có sự thay đổi về phong cách phù phù phù hợp với diều kiện, thực trạng xã hội mới. Tuy vậy cũng không thể có ngay một phong cách khác, mà nên phải có thời gian. Sự chuyển biến về phong cách sẽ ra mắt từ từ trên cơ sở thừa kế những tinh hoa của văn hoá nghệ thuật và thẩm mỹ thời Lý. Điều này hoàn toàn có thể thấy rõ qua một số trong những tác phẩm và hình tượng nghệ thuật và thẩm mỹ tiêu biểu, nhất là trong nghệ thuật và thẩm mỹ chạm khắc trang trí. Những đề tài, hình tượng nghệ thuật và thẩm mỹ ít có sự thay đổi. Trong chạm khắc ta lại gặp những nội dung đề tài quen thuộc. Đó là sóng nước, rồng, hoa sen, hoa văn tay mướp, phượng, người chim, mây, mặt trời…. Về hình thức thể lúc bấy giờ cũng luôn có thể có nhiều sự đồng nhất. Hoa văn sóng nước vẫn mang tinh thần hoa văn hình nấm, cao tầng như thời Lý.
