Mẹo Đặc điểm lối chào của văn hóa giao tiếp người việt nam ?
Mẹo Hướng dẫn Đặc điểm lối chào của văn hóa tiếp xúc người việt nam nam Chi Tiết
Bùi Quang Tín đang tìm kiếm từ khóa Đặc điểm lối chào của văn hóa tiếp xúc người việt nam nam được Cập Nhật vào lúc : 2022-05-13 22:39:07 . Với phương châm chia sẻ Kinh Nghiệm Hướng dẫn trong nội dung bài viết một cách Chi Tiết Mới Nhất. Nếu sau khi tham khảo tài liệu vẫn ko hiểu thì hoàn toàn có thể lại Comment ở cuối bài để Mình lý giải và hướng dẫn lại nha.
Mỗi quốc gia sẽ có một nền văn hóa, thói quen, văn hóa tiếp xúc rất khác nhau. Có thể nói người Việt Nam mang bản sắc Châu Á, nhưng lại sở hữu nhiều nét khác lạ trong tiếp xúc so với những quốc gia trong khu vực. Vậy đâu là sự việc khác việt về văn hóa tiếp xúc của người Việt Nam so với những quốc gia trong khu vực, tất cả chúng ta hãy thử cùng tìm hiểu nhé.
Khách đến nhà chẳng gà thì gỏi, bởi lẽ đói năm, không bằng đói bữa
Người Việt Nam quan tâm đến việc giữ gìn những quan hệ với mọi thành viên trong tập thể, hiệp hội. Nguyên nhân này làm cho văn hóa tiếp xúc của người Việt Nam rất coi trọng đến việc tiếp xúc, và được thể hiện ở 2 điểm chính sau:
Chủ nhà thích có khách viếng thăm. Việc khách đến nhà thăm là hành vi biểu lộ của tình cảm, tình nghĩa, sự quan tâm Một trong những thành viên trong mái ấm gia đình, của xóm làng, nhằm mục đích giúp thắt chặt thêm quan hệ.
Chủ nhà có tính hiếu khách: “Khách đến nhà chẳng gà thì gỏi, bởi lẽ đói năm, không bằng đói bữa”. Khi có khách đến nhà, mặc dầu là người thân trong gia đình quen hay xa lạ, thì gia chủ luôn tiếp đãi khách một bữa thịnh soạn mặc dầu gia cảnh lúc đó có trở ngại vất vả, tính hiếu khách càng được thể hiện rõ ràng hơn khi bạn về những vùng nơi hẻo lánh, hay miền rừng núi xa xôi.
Tuy nhiên trong văn hóa tiếp xúc ứng xử, thì người Việt nam lại sở hữu một đặc tính đó là sự việc rụt rè. Sự tồn tại của hai tính cách trái ngược này xuất phát từ đặc tính cơ bản tính cộng động và tính tự trị. Trong một môi trường tự nhiên thiên nhiên có tính hiệp hội thì người Việt Nam rất cởi mở, tự tin tiếp xúc, nhưng vào môi trường tự nhiên thiên nhiên mà tính ngự trị phát huy tác dụng thì người Việt Nam luôn tỏ ra rụt rè. Có thể nói chúng đó đó là hai mặt cùng một bản chất, là biểu lộ cho cách ứng xử của người Việt Nam.
Một bồ cái lý không bằng một tý cái tình. Người Việt Nam sống có lý, có tình nhưng thiên về tình cảm hơn mọi thứ trên đời. Ai đã giúp mình một lần thì phải nhớ ơn, ai đó đã chỉ bảo ban thì cũng phải tôn làm thầy “một chữ là thầy, nửa chữ là thầy”
Người việt Nam có thói quen ưa tìm hiểu, quan sát, đánh giá đó là một đặc trưng trong văn hóa tiếp xúc của người Việt Nam.
Có thể do bị ảnh hưởng bởi tính hiệp hội, nên người Việt Nam luôn thấy mình nên phải có trách nhiệm quan tâm đến người khác, và để thể hiện sự quan tâm đó thì họ nên phải biết rõ thực trạng. Đó là lí do vì sao mà bạn phải thường xuyên trả lời những thắc mắc có liên quan đến quê quán, trình độ học vấn, địa vị xã hội, việc làm, mái ấm gia đình, bố mẹ…..Ngoài ra, do lối sống tình cảm, nên trong kỹ năng tiếp xúc ứng xử, người Việt Nam luôn có cách xưng hô riêng cho thành viên rất khác nhau cho phù hợp.
Có thể nói chính vì quá coi trọng danh dự nên người Việt Nam mắc bệnh sĩ diện, thói quen sĩ diện được thể hiện rất rõ ở những làng, do danh dự sĩ diện mà những cụ ông cụ bà già ở quê hoàn toàn có thể to tiếng với nhau chỉ vì một miếng ăn” một miếng giữa làng bằng một sàng xó nhà bếp” .
Nụ cười là một bộ phận quan trọng trong thói quen tiếp xúc của người Việt Nam
“Miếng trầu là đầu câu truyện”. Cũng chính vì sự tế nhị nên một trong những mẹo tiếp xúc của người Việt Nam là luôn lựa chọn cách vòng vo khi trình bày hay lý giải một vấn đề chính nào đó, nhằm mục đích làm hạn chế xích míc. Lối tiếp xúc có văn hóa, ưa tế nhị, ý tứ là sản phẩm của lối sống trọng tình, lối sống tư duy trong những quan hệ. Chính sự tế nhị trong tiếp xúc đã tạo nên sự đắn đo xem xét làm cho những người dân Việt Nam có nhược điểm là thiếu quyết đoán, nhưng đồng thời giữ được sự hòa thuận không mất lòng. Và nụ cười là một bộ phận quan trọng trong thói quen tiếp xúc của người Việt Nam, bạn hoàn toàn có thể gặp nụ cười Việt Nam vào cả lúc ít chờ đón nhất.
Có thể kể tới đầu tiên là khối mạng lưới hệ thống xưng hô. Người Việt Nam nhờ vào quan hệ họ hàng để xưng hô. Xưng hô nhờ vào
Tinh chất thân mật hóa (quan trọng tình cảm) xem mọi người trong hiệp hội như bà con, họ hàng. Ví dụ như: một cụ già ngoài đường thì xưng hô “bà-cháu”
Tính chất hiệp hội hóa cao nghĩa là không còn những từ xưng hô chung mà phụ thuộc vào tuổi tác, địa vị, thời gian không khí rõ ràng, hoặc gọi theo thứ tự ..Ví dụ như: “ông- con”, “anh-tôi”,”anh tư” ví dụ điển hình.
Kyna sưu tầm và sửa đổi và biên tập
- BỘ 5 KỸ NĂNG GIAO TIẾP TỰ TIN VÀ HIỆU QUẢ
Bạn sẽ học được gì?
- Biết cách sáng tạo để tạo ra những câu truyện, tình huống vui nhộn nơi văn phòng.
Biết cách dung hòa sự khác lạ để trở nên hòa hợp hơn với đồng nghiệp.
Biết cách xây dựng nội dung bài thuyết trình sao cho ngặt nghèo, mạch lạc, mê hoặc và sáng tạo.
Biết cách sử dụng những phương pháp hóa giải cảm xúc để sống niềm sung sướng và thành công.
Đối tượng
- Muốn tiếp xúc với mọi người xung quanh một cách tự tin và hiệu suất cao hơn
Muốn làm chủ cảm xúc trong mọi thực trạng
Muốn nắm vững những nguyên tắc tâm lý học thuyết phục, thấu hiểu đối phương
Muốn có phong thái tự tin khi thực hiện bài thuyết trình
Muốn trở nên tinh tế và vui nhộn hơn
ƯU ĐÃI ĐẾN 71%
TRỌN BỘ 5 KỸ NĂNG GIAO TIẾP TỰ TIN VÀ HIỆU QUẢ
Giảng viên Dương Ngọc Dũng, Tiến sĩ Tôn giáo học, ĐH Boston
Giảng viên Nguyễn Thanh Minh, Đồng sáng lập DeltaViet Education Corporation
Giảng viên Nguyễn Duy Khánh, Phó trưởng Ban đào tạo- Trung tâm đào tạo Bảo Việt, Tập đoàn Bảo Việt
GIÁ CHỈ 499.000đ (học phí gốc 1.694.000đ)
Bộ phận tư vấn sẽ liên hệ sớm với bạn. Mọi thông tin rõ ràng hơn về khóa học sẽ được tư vấn thông qua cuộc gọi này
Loading Preview
Sorry, preview is currently unavailable. You can tải về the paper by clicking the button above.
Các đặc trưng tiếp xúc cơ bản của người Việt Nam
1.1. Bản chất con người chỉ thể hiện ra trong tiếp xúc. Trước hết, xét về THÁI ĐỘ đối với việc tiếp xúc, hoàn toàn có thể thấy đặc điểm của người Việt Nam là vừa thích tiếp xúc, lại vừa rất rụt rè. Như đã nói, người Việt Nam nông nghiệp sống phụ thuộc lẫn nhau và rất coi trọng việc giữ gìn những quan hệ tốt với mọi thành viên trong hiệp hội, chính tính hiệp hội này là nguyên nhân khiến người Việt Nam đặc biệt coi trọng việv tiếp xúc và, do vậy, rất thích tiếp xúc. Việc thích tiếp xúc này thể hiện đa phần ở hai điểm:
Từ góc nhìn của chủ thể tiếp xúc, thì người Việt Nam có tính thích thăm viếng. Đã thân với nhau, thì mặc dầu hằng ngày có gặp nhau bao nhiêu lần đi nữa, lúc rảnh rỗi, họ vẫn tới thăm nhau. Thăm viếng không hề là một nhu yếu việc làm (như ở phương Tây) mà là biểu lộ của tình cảm, tình nghĩa, có tác dụng thắt chặt thêm quan hệ.
Với đối tượng tiếp xúc thì người Việt Nam có tính hiếu khách. Có khách đến nhà, dù quen hay lạ, thân hay sơ, người Việt dùi nghèo khó đến đâu, cũng nỗ lực tiếp đón chu đáo và tiếp đãi thịnh tình, dành riêng cho khách những tiện nghi tốt nhất, đồ ăn ngon nhất: Khách đến nhà chẳng gà thì gỏi, bởi lẽ đói năm, không còn ai đói bữa. Tính hiếu khách này càng tăng lên khi ta và những miền quê hẻo lánh, những miền rừng núi xa xôi.
Đồng thời với việc thích tiếp xúc, người Việt Nam lại sở hữu đặc tính hầu như ngược lại là rất rụt rè – điều mà những người dân xem nước ngoài rất hay nhắc tới. Sự tồn tại đồng thời của hai tính cách trái ngược nhau (thích tiếp xúc và rụt rè) này bắt nguồn từ hai đặt tính cơ bản của làng xã Việt Nam là tính hiệp hội và tính tự trị: Khi đang ở trong phạm vi của hiệp hội quen thuộc, nơi tính cộng động ngự trị thì người Việt Nam sẽ tỏ ra xởi lởi, thích tiếp xúc. Còn khi ở ngoài hiệp hội, trước những người dân lạ, nơi tính tư trị phát huy tác dụng thì người Việt Nam, ngược lại, sẽ tỏ ra rụt rè. Hai tính cách tưởng như trái ngược nhau ấy không hề xích míc với nhau vì chúng thể hiện trong những môi trường tự nhiên thiên nhiên rất khác nhau, chúng đó đó là hai mặt của cùng một bản chất. Là biểu lộ cho cách ứng xử linh hoạt của người Việt Nam.
1.2. Xét về QUAN HỆ GIAO TIẾP, văn hóa nông nghiệp với đặc điểm trọng tình đã dẫn người Việt Nam tới chỗ lây tình cảm làm nguyên tắc ứng xử. Yêu nhau yêu cả đường đi, ghét nhau, ghét cả tông ti họ hàng; Yêu nhau cau sáu bổ ba, Ghét nhau cau sáu bổ ra làm mười; Yêu nhau chín bỏ làm mười; Yêu nhau củ ấu cũng tròn, Ghét nhau bồ hòn cũng méo; Yêu nhau mọi việc chẳng nề, Dẫu trăm chỗ lệch cũng kê cho bằng…
Nếu nói khái quát, người Việt Nam lấy sự hòa giải và hợp lý âm dương làm trọng nhưng vẫn thiên về âm hơn, thì trong môi trường tự nhiên thiên nhiên sống đời thường, người Việt Nam sống có lí có tình nhưng vẫn thiên về tình hơn: Một bồ cái lí không bằng một tí cái tình… Người Việt Nam luôn coi trọng tình cảm hơn mọi thứ ở đời. Ai giúp mình một chút ít đều phải nhớ ơn, ai bảo ban một chút ít cũng đều tôn làm thầy – khái niệm “thầy” được mở ra rất rộng: thầy đồ, thầy võ, thầy thuốc, thầy cúng, thầy bói, thầy địa lí, thầy phù thủy, thầy cãi, thầy rắn (ở Nam Bộ)…
1.3. VỚI ĐỐI TƯỢNG GIAO TIẾP, người Việt Nam có thói quen ưa tìm hiểu, quan sát, đánh giá… Tuổi tác, quê quán, trình độ học vấn, địa vị xã hội, tình trạng mái ấm gia đình (bố mẹ còn hay mất, đã có chồng chưa, có con chưa, mấy trai mấy gái…) là những vấn đề người Việt thường quan tâm. Thói quen ưa tìm hiểu này làm cho những người dân nước ngoài có nhận xét là người Việt Nam hay tò mò. Đặc tính này – dù gọi là tên gọi gọi gì đi chăng nữa – chẳng qua cũng chỉ là một sản phẩm của tính hiệp hội làng xã mà ra.
Do tính hiệp hội, người Việt Nam tự thấy có trách nhiệm phải quan tâm đến người khác, mà muốn quan tâm thì nên phải biết rõ thực trạng. Mặt khác, do lối sống trọng tình cảm, mỗi cặp tiếp xúc đều có những cách xưng hô riêng, nên nếu không còn đủ thông tin thì không thể nào lựa chọn từ xưng hô cho thích hợp được. Biết tính cách, biết người để lựa chọn đối tượng tiếp xúc thích hợp: Tùy mặt gửi lời, tùy người gửi của; Chọn mặt gửi vàng. Khi không được lựa chọn thì người Việt dùng kế hoạch thích ứng một cách linh hoạt: ở bầu thì tròn, ở ống thì dài; Đi với Bụt mặc áo cà sa, đi với ma mặc áo giấy.
1.4. Tính hiệp hội còn khiến người Việt Nam, dưới góc nhìn CHỦ THỂ GIAO TIẾP, có đặc điểm là trọng danh dự: Tốt danh hơn lành áo; Đói cho sạch, rách cho thơm; Trâu chết để da, người ta chết để tiếng. Danh dự gắn với năng lực tiếp xúc: Lời hay nói ra để lại dấu vết, tạo thành tiếng tăm; lời dở truyền đến tai nhiều người, tạo nên tai tiếng.
Chính vì quá coi trọng danh dự nên người Việt Nam mắc bệnh sĩ diện: Ở đời muốn sự của chung, Hơn nhau một tiếng anh hùng mà thôi; Đem chuông đi đấm nước người, Không kêu cũng đấm ba hồi lấy danh; Một quan tiền công, không bằng một đồng tiền thưởng. Ở làng quê, thói sĩ diện thể hiện trầm trọng qua tục lệ ngôi thứ nơi đình trung và tục chia phần. Do danh dự (sĩ diện), những cụ ông cụ bà già bảy tám mươi vẫn hoàn toàn có thể to tiếng với nhau vì miếng ăn: Một miếng giữa làng, bằng một sàng xó nhà bếp. Thói sĩ diễn đã tạo nên giai thoại cá gỗ nổi tiếng.
Lối sống trọng danh dự dẫn đến cơ chế tin đồn, tạo nên dư luận như một thứ vũ khí lợi hại số 1 của hiệp hội để duy trì sự ổn định của làng xã. Người Viết Nam sợ dư luận tới mức, như có nhà văn đã viết, họ “chỉ dám lựa theo dư luận mà sống chứ không còn ai dám dẫm lên dư luận mà đi theo ý mình”.
1.5. Về CÁCH THỨC GIAO TIẾP, người Việt Nam ưa sự tế nhị, ý tứ và trọng sự hòa thuận.
Tính tế nhị khiến người Việt Nam có thói quen tiếp xúc, “vòng vo tam quốc”, không bao giờ mở đầu trực tiếp, đi thẳng vào đề như người phương Tây. Truyền thống Việt Nam khi khởi đầu tiếp xúc là phải vấn xá cầu điền, hỏi thăm nhà cửa ruộng vườn. Cũng để đưa đẩy tạo không khí là truyền thống miếng trầu làm đầu câu truyện. Với thời gian, hiệu suất cao “mở đầu câu truyện” này của “miếng trầu” được thay thế bằng chén trà, điếu thuốc lá,
Đế biết người đối thoại còn cha mẹ hay là không, có thế hỏi: Các cụ nhà ta vẫn mạnh giỏi cả chứ? Để biết người phụ nữ đang đối thoại có chồng chưa, người ý tứ sẽ hỏi: Chị về muộn thế này liệu ông xã có phàn nàn không? Để tỏ tình, người con trai vòng vo: Chiếc thuyền giăng câu, Đậu ngang cồn cắt, Đậu sát mé nhà, Anh biết em có một mẹ già, Muốn vô phụng dưỡng, biết là đặng không? (Ca dao Nam Bộ).
Lối tiếp xúc vòng vo kết phù phù hợp với nhu yếu tìm hiểu về đối tượng tiếp xúc tạo ra ở người Việt Nam thói quen chào hỏi – ”chào” đi liền với “hỏi”: Bác đi đâu đấy? Cụ đang làm gì đó?… Hỏi ở đây như một thói quen, hỏi mà không cấn nghe trả lời và hoàn toàn hài lòng với những câu “trả lời” kiểu: Tôi đi đằng này một tí hoặc trả là bằng phương pháp hỏi lại: Cụ đang làm gì đó? Đáp: Vâng! Bác đi đâu đấy?
Lối tiếp xúc ưa tế nhị, ý tứ là sản phẩm của lối sống trọng tình và lối tư duy trong những quan hệ. Nó tạo nên thói quen đắn đo xem xét kĩ càng khi nói năng: Ăn có nhai, nói có nghĩ, Chó ba quanh mới nằm, người ba năm mới nói; Biết thì thưa thốt, không biết thì dưa cột mà nghe; Người khôn ăn nói nửa chừng, Để cho kẻ dại nửa mừng nửa lo… Chính sự đắn đo xem xét này làm cho những người dân Việt Nam có nhược điểm là thiếu tính quyết đoán. Để tránh phải quyết đoán, và đồng thời giữ được sự hòa thuận, không làm mất đi lòng ai, người Việt rất hay cười. Nụ cười là một bộ phận quan trọng trong thói quen tiếp xúc của người Việt; người ta hoàn toàn có thể gặp nụ cười Việt Nam vào cả những lúc ít chờ đón nhất.
Tâm lí ưa hòa thuận khiến người Việt Nam luôn chủ trương nhường nhịn: Một sự nhịn là chín sự lành; Chồng giận thì vợ bớt lời, Cơm sôi nhỏ lửa có đời nào khê)…
1.6. Người Việt có khối mạng lưới hệ thống NGHI THỨC LỜI NÓI rất phong phú.
Trước hết, đó là sự việc phong phú của khối mạng lưới hệ thống xưng hô: Trong khi những ngôn từ phương Tây và Trung Hoa chỉ sử dụng những đại từ nhân xưng thì tiếng Việt còn sử dụng một số trong những lượng lớn những danh từ chỉ quan hệ họ hàng để xưng hô, và những danh từ thân tộc này còn có xu hướng lấn át những đại từ nhân xưng. Hệ thống xưng hô này còn có những đặc điểm: thứ nhất, có tính chất thân mật hóa (trọng tình cảm), coi mọi người trong hiệp hội như bà con họ hàng trong một mái ấm gia đình. Thứ hai, có tính chất hiệp hội hóa cao – trong khối mạng lưới hệ thống này, không còn những từ xưng hô chung chung mà phụ thuộc vào tuổi tác, địa vị xã hội, thời gian, không khí tiếp xúc rõ ràng: chú khi ni, mi khi khác. Cùng là hai người, nhưng cách xưng hô có khi đồng thời tổng hợp được hai quan hệ rất khác nhau: chú-con, ông-con, bác-em, anh-tôi… Lối gọi nhau bằng tên con, tên cháu, tên chồng; bằng thứ tự sinh (Cả, Hai, Ba, Tư…). Thứ ba, thể hiện tính tôn ti kĩ lưỡng: Người Việt Nam xưng và hô theo nguyên tắc xưng khiêm hô tôn (gọi mình thì khiêm nhường, còn gọi đối tượng tiếp xúc thì tôn kính). Cùng một cặp tiếp xúc, nhưng có khi cả hai đều cùng xưng là em và cùng gọi nhau là chị. Việc tôn trọng, đề cao nhau dẫn đến tục kiêng tên riêng: xưa kia chỉ gọi đến tên riêng khi chửi nhau; đặt tên con cần nhất là không được trùng với tên của những người dân bề trên trong mái ấm gia đình, gia tộc cũng như ngoài xã hội. Vì vậy mà người Việt Nam trước đây có tục nhập gia vấn húy (vào nhà ai, hỏi tên gia chủ để khi nói nếu có động đến từ đó thì phải nói chệch đi).
Nghi thức trong những phương pháp nói lịch sự cũng rất phong phú. Do truyền thống tình cảm và linh hoạt nên người Việt Nam không còn một từ cảm ơn, xin lỗi chung chung cho mọi trường hợp như phương Tây. Với mỗi trường hợp hoàn toàn có thể có một cách cảm ơn, xin lỗi rất khác nhau: Con xin chú (cảm ơn khi nhận quà), Chị chu đáo quá (cảm ơn khi được quan tâm), Bác bày vẽ quá (cảm ơn khi được tiếp đón), Quý hóa quá (cảm ơn khi khách đến thăm), Anh quá khen (cảm ơn khi được khen), Cậu đã cứu cho tớ một bàn thua trông thấy, Cháu được như ngày hôm nay là nhờ cô đấy (cảm ơn khi được giúp sức)…
Văn hóa nông nghiệp ưa ổn định, sống chú trọng đến không khí, nên người Việt Nam phân biệt kĩ những lời chào theo quan hệ xã hội và theo sắc thái tình cảm. Trong khi đó văn hóa phương Tây ưa tái khởi động phân biệt kĩ những lời chào theo thời gian như chào gặp mặt, chào chia tay, chào buổi sáng, giữa trưa, buổi chiều, buổi tối…
Các đặc trưng cơ bản của nghệ thuật và thẩm mỹ ngôn từ Việt NamCông cụ để tiếp xúc là ngôn từ. Nhìn vào tiếng Việt, hoàn toàn có thể thấy nó phản ánh rõ hơn đâu hết linh hồn, tính cách của con người Việt Nam và những đặc trưng cơ bản của nền văn hóa Việt Nam.
2.1. Trước hết, nghệ thuật và thẩm mỹ ngôn từ Việt Nam có TÍNH BIỂU TRƯNG cao. Tính biểu trưng thể hiện ở xu hướng khái quát hóa, ước lệ hóa với những cấu trúc cân đối, hòa giải và hợp lý.
Xu hướng ước lệ thể hiện ở chỗ tiếng Việt thích diễn đạt bằng những số lượng biểu trưng. Trong khi người châu âu nói một cách ngặt nghèo rõ ràng de toutes parts (từ tất cả những phía), he opens his eyes (nó mở những con mắt của nó) thì người Việt nói một cách ước lệ: từ ba bề bốn bên; nó mở to đôi mắt. Ở những trường hợp, khi người châu Âu dùng từ “tất cả” thì người Việt dùng những từ chỉ số lương ước lệ: ba thu, nói ba phải, ba mặt một lời, năm bè bảy mối, ba chìm bảy nổi, tam khoanh tứ đốm, Yêu nhau tam tứ núi cũng trèo…, chín suối, chín tầng mây, mười tám đời Hùng Vương, ba mươi sáu cái nõn nường, trăm dâu đổ một dầu tằm, trăm khôn ngàn khéo, tiền trăm bạc vạn, trăm họ, vạn sự…
Lối tư duy tổng hợp mọi yếu tố, lối sống ưa ổn định và có quan hệ tốt với hết thảy mọi người dẫn đến xu hướng trọng sự cân đối hòa giải và hợp lý trong ngôn từ – một biểu lộ khác chỉ tính biểu trưng. Tính phù hợp là một đặc tính rất điển hình của riêng Việt.
Theo quy mô, tiếng Việt là một ngôn từ đơn tiết, song nó chứa một khối lượng ổn những từ song tiết; mỗi từ đơn lại hầu như đều có những biện thể song tiết, cho nên vì thế trong thực tế ngôn từ Việt thì cấu trúc song tiết lại là chủ yếu. Các thành ngữ, tục ngữ tiếng Việt đều có cấu trúc 2 vế đối ứng (trèo cao / ngã đau; ăn vóc / học hay); một quả dâu da / bằng ba chén thuốc; biết thì thưa thốt / không biết thì dựa cột mà nghe…).
Tiếng Việt rất phát triển câu đối. Đó là một loại sản phẩm văn chương đặc biệt, nó vừa công phu tỉ mỉ, lại vừa cô đúc ngắn gọn. Trong một tác phẩm “mini” ấy thế hiện đủ cả nét trẻ đẹp cân đối uyển chuyển của hình thức và cái uyên thâm của chiều sâu triết lí phương Đông. Ở Việt Nam xưa kia, nhà nhà, đình đình, chùa chùa … – nơi nào thì cũng đều có treo câu đối.
Truyền thống văn chương Việt Nam thiên về thơ ca: Người Việt Nam hầu như ai cũng biết làm thơ; lịch sử mấy nghìn năm của Việt Nam đa phần là lịch sử của thơ ca – một thứ thơ có cấu trúc ngặt nghèo (lục bát, song thất lục hát) và có vần điều nghiêm ngặt thể hiện sự cân đối, hòa giải và hợp lý. Văn chương phương Tây thì, ngược lại, có khuynh hướng thiên về văn xuôi.
Thống kê trên 2 tập Từ điển văn học (KHXH, H., 1983) đã cho tất cả chúng ta biết trong 198 mục từ tác phẩm văn học phương Tây (châu Âu + Nga) thì có 43 thơ và 155 văn xuôi, tức là vãn xuôi chiếm 78,3%; còn trong 95 mục từ tác phẩm văn học Việt Nam (không kể những truyện cổ tích được kê riêng như Trầu Cau, Thành Gióng…) thì có 69 thơ và 26 văn xuôi, tức là thơ chiếm 72,6% (trong 26 mục văn xuôi này còn có rất nhiều tác phẩm hịch, cheo, tuồng… mang đậm chất thơ).
Ở Việt Nam, văn xuôi truyền thống cũng là văn xuôi thơ, thế mạnh đó còn do tiếng Việt là một ngôn từ giàu thanh điệu, tự thân thanh điệu đã tạo nên tính nhạc cho lời văn rồi. Từ những bài văn xuôi viết theo lối biền ngẫu như Hịch tướng sĩ của Trần Quốc Tuấn, hoặc tự do như thư dụ hàng của Nguyễn Trãi gửi địch, cho tới những lời văn Nôm dân dã… – khắp nơi đều gặp một lối cấu trúc cân đối, uyển chuyển, ngặt nghèo và có tiết tấu, vần điệu.
Thậm chí trong cả trong việc chửi nhau, người Việt cũng chửi một cách chuyên nghiệp, cân đối, uyển chuyển, đầy chất thơ; không riêng gì có lời chửi, mà cả phương pháp chửi, dáng điệu chửi… cũng mang tính chất chất nhịp điệu. Với lối chửi có vần điệu, cấu trúc ngặt nghèo, người Việt hoàn toàn có thể chửi từ giờ này qua giờ khác, ngày này qua ngày khác mà không nhàm chán. Đó là một “nghệ thuật và thẩm mỹ” độc đáo mà có lẽ rằng không một dân tộc bản địa nào trên thế giới đã có được.
Đây là lời chửi của một người đàn bà mất gà được ghi lại trong tiểu thuyết Bước đường cùng của Nguyễn Công Hoan:
“Làng trên xóm dưới, bên sau bên trước, bên ngược bên xuôi! Tôi có con gò mái xám nó sắp ghẹ ổ, nó lạc ban sáng, mà thằng nào con nào, đứa ở gần mà qua, đứa ở xa và lại, nó dang tay mặt, nó đặt tay trái, nó bắt mất của tôi, thì buông tha thả bỏ nó ra, không tôi chửi cho đơới!
Chém cha đứa bắt gà nhà bà! Chiều ngày hôm qua, bà cho nó ăn nó hãy còn, sáng ngày hôm nay con bà gọi nó nó hãy còn, mà giờ đây nó đã bị bắt mất. Mày muốn sống mà ở với chồng với con mày, thì buông tha thả bỏ nó ra, cho nó về nhà bà. Nhược bằng mày chấp chiếm, thì bà đào mà thằng tam tứ đại nhà mày ra, bá khai thác bật săng thằng ngũ đại lục đại nhà mày lên. Nó ở nhà bà, nó là con gà, nó về nhà mày, nó trở thành cú thành cáo, thánh thần nanh đỏ mỏ, nó mổ chồng mổ con, mổ cả nhả mày cho mà xem.
Ới cái thằng chết đâm, cái con chết xỉa kia! Mày mà giết gà nhà bà thì một người ăn chết một, hai người ăn chết hai, ba người ăn chết ba. Mày xuống âm phủ thì quỷ sứ thần linh nó rút ruột ra…”
Ngay trong thể loại tiểu thuyết xuất hiện sau này do ảnh hưởng của phương Tây cũng vẫn mang rất đậm dấu ấn của truyền thống cân đối uyển chuyển; biểu trưng ước lệ. Đây là những câu văn tả người của Tản Đà trong Giấc mộng con: Tiếng nói nhẹ bao nhiêu, dáng người mềm bấy nhiêu; mềm bao nhiêu, chín bấy nhiêu; chín bao nhiêu, tươi bấy nhiêu; tươi bao nhiêu, tình bấy nhiêu. Như ghét, như yêu, như chiều, như ngượng. Lông mày ngài, đôi mắt phượng, cô chờ ai? Không chỉ tiểu thuyết, mà trong cả văn chính luận Việt Nam cũng hoàn toàn có thể mang đầy chất thơ nhờ cấu trúc cân đối uyển chuyển. Đọc Tuyên ngôn độc lập hay Những lời lôi kéo của Chủ tịch Hồ Chí Minh, ta thấy rất rõ chất thơ đó: “Nếu không còn nhân dân thì không đủ lực lượng. Nếu không còn chính phủ nước nhà thì không còn ai dẫn đường”; “Việc gì có lợi cho dânn, ta phái rất là làm. Việc gì có hại cho dân, ta phải rất là tránh”.
2.2. Đặc điểm thứ hai của ngôn từ Việt Nam là nó rất GIÀU CHẤT BIỂU CẢM – sản phẩm tất yếu của một nền văn hóa trọng tình.
Về mặt từ ngữ, chất biểu cảm này thể hiện ở chỗ những từ, cạnh bên yếu tố gốc mang sắc thái nghĩa trung hòa, thường có rất nhiều biến thể với những sắc thái nghĩa biểu cảm: Bên cạnh màu xanh trung tính, có đủ thứ xanh rì, xanh rờn, xanh rợn, xanh ngắt, xanh um, xanh lè… Bên cạnh red color trung tính có đỏ rực, đỏ au, đỏ lòm, đỏ loét, đỏ hoe… Các từ láy mang sắc thái biểu cảm mạnh cũng rất phổ biến lòng tiếng Việt (ở những ngôn từ khác, kể cả tiếng Hán, đều hầu như không còn): không phải ngẫu nhiên mà trong thơ ca của ta hoàn toàn có thể gặp rất nhiều từ láy. Ở trên vừa nói Tiếng Việt thiên về thơ, mà thơ là mang đậm chất tình cảm rồi, cho nên vì thế từ láy với bản chất biểu cảm rất phù phù phù hợp với nó.
Về ngữ pháp, tiếng Việt dùng nhiều hư từ biểu cảm: à, ư, nhỉ, nhé, chăng, chớ, hả, hở, phỏng, sao, chứ… Cấu trúc “iếc hóa” có nghĩa đánh giá (sánh siếc, bàn biếc…) cũng góp thêm phần làm tăng cường khối mạng lưới hệ thống phương tiện biểu cảm cho tiếng Việt.
Sự phổ biến của thơ hơn văn xuôi đã nói ở trên không riêng gì có là sản phẩm của tính biểu trưng mà còn đồng thời là sản phẩm của tính biểu cảm. Khuynh hướng biểu cảm còn thể hiện ở chỗ trong lịch sử văn chương truyền thống, không còn những tác phẩm anh hùng ca đề cao trận chiến tranh; có nói đến trận chiến tranh chăng thì cũng chỉ là nói đến nỗi buồn của nó (ví dụ: Chinh phụ ngâm).
2.3. Nghệ thuật ngôn từ Việt Nam có đặc điểm thứ ba là tính ĐỘNG, LINH HOẠT
Tính động, linh hoạt này trước hết thể hiện ở khối mạng lưới hệ thống ngữ nháp. Trong khi ngữ pháp của những ngôn từ châu Âu là một thứ ngữ pháp ngặt nghèo tới mức máy móc thì ngữ pháp tiếng Việt tổ chức đa phần theo lối dùng những từ hư để biểu lộ những ý nghĩa và quan hệ ngữ pháp, làm cho những người dân tiêu dùng được quyền linh hoạt tối đa. Ngữ pháp phương Tây là ngữ pháp hình thức, còn ngữ pháp Việt Nam là ngữ pháp ngữ nghĩa.
Nói bằng một ngôn từ châu Âu, ta nên phải đáp ứng đầy đủ mọi đòi hỏi tai quái mà khối mạng lưới hệ thống ngữ pháp của ngôn từ đó yêu cầu. Còn trong tiếng Việt thì tùy theo ý đồ của người nói mà anh ta hoàn toàn có thể diễn đạt, không diễn đạt hay diễn đạt nhiều lần một ý nghĩa ngữ pháp nào đó: Tôi đi Tp Hà Nội Thủ Đô, Tôi sẽ đi Tp Hà Nội Thủ Đô, Ngày mai tôi đi Tp Hà Nội Thủ Đô, Ngày mai tôi sẽ đi Tp Hà Nội Thủ Đô. Chính vì linh hoạt như vậy mà tiếng Việt hoàn toàn có thể khái quát rất cao, hoàn toàn có thể nói rằng một câu không thời, không thể, không ngôi. Khả năng diễn đạt khái quát, mơ hồ đó đó là vấn đề kiện rất quan trọng cho việc phát triển thơ ca đã nói đến ở trên.
Tính động, linh hoạt của ngôn từ Việt Nam còn thể hiện ở chỗ trong lời nói, người Việt rất thích dùng cấu trúc động từ: trong một câu có bao nhiêu hành vi thì có bấy nhiêu động từ; trong khi đó thì những ngôn từ phương Tây có xu hướng ngược lại – rất thích dùng danh từ. Trong khi người Việt nói: Cảm ơn anh đã tới chơi thì người Anh nói: Thanks you for your coming (Cảm ơn về sự đến chơi của anh). Tính linh hoạt, năng động còn là một nguyên nhân làm cho tiếng Việt ưa dùng cấu trúc dữ thế chủ động. Người Việt thậm chí dùng cấu trúc dữ thế chủ động trong cả trong câu bi động. Trong khi người Việt nói một cách đơn giản: Cô ấy bị thầy giáo phạt thì người Anh nói: She was punished by the teacher (Cô ấy bị phạt bởi thầy giáo).
Như vậy, hoàn toàn có thể nói rằng rằng trong tiếp xúc, người Việt có thiên hướng nói đến những nội dung tĩnh (tâm lí, tình cảm, dẫn đến nghệ thuật và thẩm mỹ thơ ca và phương pháp biểu trưng) bằng hình thức động (cấu trúc động từ, ngữ pháp ngữ nghĩa linh hoạt). Trong khi đó thì người phương Tây nói riêng và truyền thống văn hóa trọng dương nói chung lại sở hữu thiên hướng nói đến những nội dung động (hành vi, sự việc, dẫn đến nghệ thuật và thẩm mỹ văn xuôi và phương pháp tả thực) bằng hình thức tĩnh (cấu trúc danh từ, ngữ pháp hình thức ngặt nghèo).
Mới hay, ngôn từ thực sự là tấm gương phản chiếu văn hóa dân tộc bản địa và tác động của luật âm dương thật rộng lớn và sâu xa!
Hits: 22823
