Video Khi độc quyền xuất hiện, mối quan hệ giữa cạnh tranh và độc quyền được thể hiện như thế nào? 🆗
Thủ Thuật về Khi độc quyền xuất hiện, quan hệ giữa đối đầu đối đầu và độc quyền được thể hiện ra làm sao? Mới Nhất
Lê Hải Hưng đang tìm kiếm từ khóa Khi độc quyền xuất hiện, quan hệ giữa đối đầu đối đầu và độc quyền được thể hiện ra làm sao? được Update vào lúc : 2022-04-14 12:35:02 . Với phương châm chia sẻ Bí quyết về trong nội dung bài viết một cách Chi Tiết 2022. Nếu sau khi đọc nội dung bài viết vẫn ko hiểu thì hoàn toàn có thể lại Comment ở cuối bài để Mình lý giải và hướng dẫn lại nha.
Quyền tự do đối đầu đối đầu của doanh nghiệp và kết cấu thị trường đối đầu đối đầu
17/02/2022
TS. ĐÀO NGỌC BÁU
Học viện Chính trị khu vực IV, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh.
Từ viết tắt In trang Gửi tới bạn
Tóm tắt: Kinh tế học đã chứng tỏ, đối đầu đối đầu và độc quyền đều có ưu và nhược điểm. Nếu đề cao quá mức đối đầu đối đầu sẽ dẫn đến vô hiệu doanh nghiệp lớn, từ đó không thể tận dụng được lợi thế của kinh tế tài chính quy mô, đồng thời làm suy giảm sức đối đầu đối đầu của một quốc gia do không thể hình thành được doanh nghiệp lớn, đủ sức đối đầu đối đầu trên thị trường quốc tế. Độc quyền hoàn toàn có thể khắc phục được hạn chế của đối đầu đối đầu nhưng nếu không được trấn áp sẽ dẫn đến hiện tượng kỳ lạ tăng giá cả, giảm sản lượng, chậm đổi mới kỹ thuật…, từ đó gây thiệt hại cho những người dân tiêu dùng và toàn bộ nền kinh tế tài chính. Kết hợp ưu điểm của đối đầu đối đầu và độc quyền để tạo ra kết cấu thị trường đối đầu đối đầu hữu hiệu là trào lưu phổ biến lúc bấy giờ, được đa số những nước trên thế giới ủng hộ. Trong phạm vi nội dung bài viết này, tác giả phân tích và đi đến kết luận rằng, việc thừa nhận doanh nghiệp có quyền tự do đối đầu đối đầu là để hình thành kết cấu thị trường đối đầu đối đầu hữu hiệu, không phải để hình thành kết cấu thị trường đối đầu đối đầu tự do. Nói cách khác, quyền tự do đối đầu đối đầu tránh việc được hiểu đồng nhất với kết cấu thị trường đối đầu đối đầu tự do, có như vậy mới đảm bảo thực thi hiệu suất cao chủ trương đối đầu đối đầu quốc gia.
Từ khóa: Cạnh tranh, độc quyền, quyền tự do đối đầu đối đầu, thị trường đối đầu đối đầu tự do, thị trường đối đầu đối đầu hữu hiệu.
Abstract: It is proven by economics that both competition and monopoly have advantages and disadvantages. Excessive emphasis on competition will lead to the elimination of large enterprises that are thereby not being able to take advantage of the economies of scale, and the same time, it may reduce the competitiveness of a country due to the inability to form the large enterprises with enough strengths of competition in the international market. Monopoly can overcome the disadvantages of the competition, but if not being controlled, it will lead to an increase in selling prices, decrease in outputs, delay in technology innovation ..., thereby causing damages to the consumers and the whole economy. Taking the advantages of competition and monopoly to establish an effectively competitive market structure is the current popular trend, supported by the majority of countries in the world. Under the scope of this article, the author provides an analysis of and the conclusion that it is recognized the freedom of competition for enterprises shall lead to the formation of an effectively competitive market structure, not to the formation of a market structure of không lấy phí competition. In other words, freedom of competition should not be understood as the market structure of không lấy phí competition, thus ensuring effective implementation of a national competition policy.
Keywords: Competition, monopoly, freedom of competition, không lấy phí competitive market, effective competitive market.
Ảnh minh họa: Nguồn internet
1. Quyền tự do đối đầu đối đầu của doanh nghiệp
Ở nước ta, quyền tự do đối đầu đối đầu của doanh nghiệp được quy định ngay từ khi Luật Cạnh tranh đầu tiên được phát hành. Điều 4 Luật Cạnh tranh năm 2004 quy định: "Doanh nghiệp được tự do đối đầu đối đầu trong khuôn khổ pháp luật. Nhà nước bảo lãnh quyền đối đầu đối đầu hợp pháp trong marketing thương mại". Quyền này tiếp tục được quy định tại Điều 5 Luật Cạnh tranh năm 2022, theo đó "Doanh nghiệp có quyền tự do đối đầu đối đầu theo quy định của pháp luật. Nhà nước bảo vệ quyền đối đầu đối đầu hợp pháp trong marketing thương mại". Vấn đề đặt ra là cần hiểu quyền tự do đối đầu đối đầu của doanh nghiệp là gì, quyền này gồm có những nội dung nào?
Khi xác định doanh nghiệp có quyền tự do đối đầu đối đầu nghĩa là doanh nghiệp được tự do lựa chọn hành vi và phương thức đối đầu đối đầu, miễn là những hành vi và phương thức ấy phù phù phù hợp với quy định của pháp luật. Trên phương diện hành vi đối đầu đối đầu, chính vì tự do đối đầu đối đầu là một trong những nội dung cấu thành quyền tự do marketing thương mại của doanh nghiệp, nên doanh nghiệp được thực hiện bất kể hành vi nào không biến thành pháp luật cấm. Trên cơ sở quan điểm đó, Luật Cạnh tranh đã quy định bảy nhóm hành vi đối đầu đối đầu thiếu lành mạnh bị cấm, tạo cơ sở pháp lý để doanh nghiệp thực hiện quyền tự do đối đầu đối đầu trong marketing thương mại. Các hành vi bị cấm gồm có: (i) Xâm phạm thông tin bí mật trong marketing thương mại; (ii) Ép buộc người tiêu dùng, đối tác marketing thương mại của doanh nghiệp khác bằng hành vi đe dọa hoặc cưỡng ép để buộc họ không thanh toán giao dịch thanh toán hoặc ngừng thanh toán giao dịch thanh toán với doanh nghiệp đó; (iii) Cung cấp thông tin không trung thực về doanh nghiệp khác bằng phương pháp trực tiếp hoặc gián tiếp đưa thông tin không trung thực về doanh nghiệp gây ảnh hưởng xấu đến uy tín, tình trạng tài chính hoặc hoạt động và sinh hoạt giải trí marketing thương mại của doanh nghiệp đó; (iv) Gây rối hoạt động và sinh hoạt giải trí marketing thương mại của doanh nghiệp khác bằng phương pháp trực tiếp hoặc gián tiếp cản trở, làm gián đoạn hoạt động và sinh hoạt giải trí marketing thương mại hợp pháp của doanh nghiệp đó; (v) Lôi kéo người tiêu dùng bất chính dưới những hình thức như đưa thông tin gian dối đến người tiêu dùng về sản phẩm & hàng hóa, dịch vụ mà doanh nghiệp đáp ứng hoặc so sánh sản phẩm & hàng hóa của doanh nghiệp mình với doanh nghiệp khác; (vi) Bán sản phẩm & hàng hóa, đáp ứng dịch vụ dưới giá tiền toàn bộ dẫn đến hoặc hoàn toàn có thể dẫn đến vô hiệu doanh nghiệp khác cùng marketing thương mại loại sản phẩm & hàng hóa, dịch vụ đó; (vii) Các hành vi đối đầu đối đầu thiếu lành mạnh khác bị cấm theo quy định của pháp luật.
Ngoài bảy nhóm hành vi nêu trên, doanh nghiệp có quyền lựa chọn bất kể hành vi đối đầu đối đầu nào để thực hiện trong quá trình sản xuất, marketing thương mại của tớ. Nhà nước phải tôn trọng và bảo vệ những hành vi đối đầu đối đầu hợp pháp của doanh nghiệp.
Tương tự như vậy, pháp luật quy định những hành vi thỏa thuận hạn chế đối đầu đối đầu bị cấm như thỏa thuận phân chia người tiêu dùng, phân chia thị trường tiêu thụ, nguồn đáp ứng sản phẩm & hàng hóa, đáp ứng dịch vụ, thỏa thuận thông đồng trong đấu thầu… Đối với doanh nghiệp có vị trí thống lĩnh hoặc vị trí độc quyền, pháp luật quy định cấm doanh nghiệp lạm dụng sức mạnh thị trường để thực hiện những hành vi gây tổn hại hoặc hạn chế đối đầu đối đầu như phân biệt đối xử về giá, bán dưới giá, từ chối thanh toán giao dịch thanh toán, bán kèm... Nếu doanh nghiệp thực hiện những hành vi bị cấm nêu trên và đủ những yếu tố cấu thành vi phạm pháp luật thì sẽ phải phụ trách pháp lý; mọi hành vi đối đầu đối đầu khác của doanh nghiệp hoặc nhóm doanh nghiệp đều được xem là hợp pháp và được tự do thực hiện.
Trên phương diện phương thức đối đầu đối đầu, doanh nghiệp hoàn toàn có thể lựa chọn đối đầu đối đầu trực tiếp hoặc gián tiếp. Theo đó, đối đầu đối đầu trực tiếp được hiểu là đối đầu đối đầu được thực hiện trên cơ sở so sánh tương quan Một trong những đối thủ trên thị trường, thông qua những hình thức như giảm giá cả, nâng cao chất lượng dịch vụ, đổi mới quy cách, mẫu Mã sản Phẩm…; đối đầu đối đầu gián tiếp là đối đầu đối đầu thông qua những hình thức tác động vào người tiêu dùng, qua đó sở hữu thị phần trên thị trường liên quan như quảng cáo để lôi kéo người tiêu dùng, khuyến mại, đáp ứng cho những người dân tiêu dùng những dịch vụ ngày càng tăng…, làm cho đối thủ đối đầu đối đầu bị mất thị phần hoặc gặp trở ngại vất vả trong việc mở rộng sản xuất marketing thương mại, đáp ứng dịch vụ. Các phương thức đối đầu đối đầu được điều chỉnh bởi những luật chuyên ngành như Luật Quảng cáo, Luật Thương mại… Doanh nghiệp được sử dụng bất kể phương thức đối đầu đối đầu nào để hoàn toàn có thể giành thắng lợi trên thị trường, miễn là phương thức ấy phù phù phù hợp với quy định của pháp luật và không vi phạm những chuẩn mực đạo đức marketing thương mại.
Quyền tự do đối đầu đối đầu của doanh nghiệp là một biểu lộ của quyền tự do marketing thương mại - một nguyên tắc cơ bản và cốt lõi nhất của kinh tế tài chính thị trường. Chính vì vậy, đối với bất kể nền kinh tế tài chính thị trường nào, việc thừa nhận và bảo lãnh quyền tự do đối đầu đối đầu của doanh nghiệp vẫn là một đòi hỏi tất yếu và được xem là nguyên tắc hiến định, đồng thời luôn luôn được ghi nhận trong Luật Cạnh tranh.
2. Kết cấu thị trường đối đầu đối đầu tự do
Thị trường đối đầu đối đầu tự do là khái niệm được hiểu theo hai nghĩa sau:
Thứ nhất, thị trường đối đầu đối đầu tự do được hiểu là trạng thái thị trường không còn sự can thiệp của Nhà nước và những yếu tố cung – cầu được tự do hoạt động và sinh hoạt giải trí.
Thứ hai, thị trường đối đầu đối đầu tự do được hiểu là trạng thái thị trường không còn độc quyền, cũng không còn doanh nghiệp có sức mạnh thị trường đủ lớn để hoàn toàn có thể thực hiện được những hành vi lũng đoạn. Trong trường hợp này, nếu hình thành doanh nghiệp độc quyền hoặc doanh nghiệp có vị trí thống lĩnh thị trường thì Nhà nước cần can thiệp để phá vỡ trạng thái ấy, bảo vệ duy trì kết cấu thị trường chỉ có doanh nghiệp vừa và nhỏ để những hoạt động và sinh hoạt giải trí sinh hoạt đối đầu đối đầu được ra mắt thuận tiện và đơn giản.
2.1. Kết cấu thị trường đối đầu đối đầu tự do không còn sự can thiệp của Nhà nước
Kết cấu thị trường này hình thành trên cơ sở lý thuyết bàn tay vô hình của Adam Smith, theo đó sự phát triển kinh tế tài chính phụ thuộc vào quy luật tự nhiên chính bới những hiện tượng kỳ lạ trong tự nhiên và đời sống xã hội luôn tồn tại một trật tự nhất định. Chính vì vậy, thị trường đối đầu đối đầu tự do tự hoàn toàn có thể điều chỉnh được quan hệ giữa người tiêu dùng và người bán, giữa doanh nghiệp, thị trường và người tiêu dùng. Bởi vậy, Nhà nước không cần can thiệp vào thị trường mà để cho thị trường tự điều chỉnh. Nói cách khác, sự can thiệp của Nhà nước với tư cách là bàn tay hữu hình không đóng vai trò thiết yếu, thậm chí không thiết yếu trong nền kinh tế tài chính thị trường.
Về mặt lịch sử, không thể phủ nhận lý thuyết bàn tay vô hình đã có tác dụng thúc đẩy sáng tạo và phát triển sản xuất của những nền kinh tế tài chính phương Tây, qua đó đóng góp không nhỏ vào sự phát triển kinh tế tài chính - xã hội của quả đât. Tuy nhiên, sự phát triển đa dạng và phức tạp của những quan hệ trên thương trường với sự đan xen ngày càng ngặt nghèo của nhiều dạng quyền lợi đã làm nổi bật sự bất lực của bàn tay vô hình trong việc điều tiết đối đầu đối đầu trên thương trường. Mô hình đối đầu đối đầu tự do đã không hề là một hình thức đối đầu đối đầu lý tưởng được xưng tụng và áp dụng trong thực tế. Mặc dù vậy, giá trị lịch sử của quy mô đó vẫn còn sống mãi trong quan niệm và trong ý thức của loài người khi thiết kế những quy mô thị trường hoặc quy mô đối đầu đối đầu trong thực tế của đời sống kinh tế tài chính - xã hội tân tiến[1].
2.2. Kết cấu thị trường đối đầu đối đầu tự do có sự can thiệp của Nhà nước
Lý luận đối đầu đối đầu có ảnh hưởng rất quan trọng đối với chủ trương đối đầu đối đầu của những nước trên thế giới. Từ trong năm 30 đến trong năm 70 của thế kỷ 20, trường phái Harvard, còn gọi là “chủ nghĩa kết cấu” đã đáp ứng cơ sở lý luận cho chủ trương chống lũng đoạn của Chính phủ Mỹ. Mô hình Cấu trúc - Hành vi - Kết quả (Structure – Conduct – Performance) của trường phái Harvard do Mason[2] khởi xướng, sau đó được học trò của ông là Bain[3] tiếp tục phát triển. Các học giả này thực hiện phân tích thông qua quan hệ nhân quả kết cấu thị trường, hành vi doanh nghiệp và kết quả thị trường, nhận định rằng kết cấu thị trường gồm có bốn hình thức: đối đầu đối đầu hoàn toàn[4], đối đầu đối đầu mang tính chất chất độc quyền, độc quyền đầu sỏ và độc quyền hoàn toàn. Cạnh tranh hoàn toàn là kết cấu thị trường có những đặc điểm như số rất đông người tiêu dùng và người bán rất lớn, sản phẩm của những nhà sản xuất có tính tương đồng, không tồn tại rào cản gia nhập, thông tin thị trường bảo vệ đầy đủ. Cạnh tranh mang tính chất chất độc quyền là kết cấu thị trường mà ở đó có nhiều doanh nghiệp cùng sản xuất hoặc bán những sản phẩm có sự khác lạ về chất lượng, mẫu mã và thương hiệu, mỗi nhà sản xuất trở thành chủ thể độc quyền đối với một hoặc một số trong những đặc tính của sản phẩm. Độc quyền đầu sỏ[5] là kết cấu thị trường ở đó một số trong những doanh nghiệp lớn trong ngành chiếm thị phần đáng kể, Một trong những doanh nghiệp vừa tồn tại đối đầu đối đầu quyết liệt vừa phụ thuộc lẫn nhau, doanh nghiệp khi đưa ra quyết sách marketing thương mại buộc phải xem xét tới phản ứng của những doanh nghiệp khác. Độc quyền hoàn toàn là kết cấu thị trường mà theo đó trên thị trường liên quan chỉ có một người tiêu dùng hoặc một người bán, còn được gọi là kết cấu thị trường độc chiếm.
Trường phái Harvard nhận định rằng, kết cấu thị trường quyết định hành vi của doanh nghiệp, đến lượt nó, hành vi của doanh nghiệp sẽ dẫn đến kết quả thị trường nhất định[6].Như vậy, theo tính chất bắc cầu hoàn toàn có thể thấy, kết cấu thị trường sẽ quyết định kết quả thị trường. Tiêu chí được dùng để đo kết cấu thị trường là mức độ tập trung thị trường, tiêu chí để đo kết quả thị trường là tỷ suất lợi nhuận, được gọi là giả định “tỷ suất lợi nhuận theo mức độ tập trung”. Nếu mức độ tập trung của một ngành quá cao hoặc rào cản gia nhập quá cao đều hoàn toàn có thể dẫn đến kết quả thị trường xấu, tức là làm suy yếu đối đầu đối đầu thị trường, tạo ra lợi nhuận siêu ngạch và méo mó sự phân phối tài nguyên. Vì vậy, Chính phủ nên phải can thiệp đối với mức độ tập trung thị trường và rào cản gia nhập; đối với doanh nghiệp có sức mạnh thị trường phải thực hiện chủ trương phân tách doanh nghiệp, cấm sáp nhập. Có thể nói, quan điểm của trường phái Harvard chú trọng điều chỉnh trạng thái thị trường nhiều hơn nữa là vấn đề chỉnh hành vi đối đầu đối đầu, hướng tới hình thành kết cấu thị trường đối đầu đối đầu hoàn toàn hoặc ít nhất là đối đầu đối đầu mang tính chất chất độc quyền, không ủng hộ và khuyến khích kết cấu thị trường độc quyền đầu sỏ và độc quyền hoàn toàn.
3. Kết cấu thị trường đối đầu đối đầu hữu hiệu
Cạnh tranh hữu hiệu là khái niệm để chỉ kết cấu thị trường đối đầu đối đầu hoàn toàn có thể mang lại kết quả tốt nhất và khả thi nhất cho tất cả doanh nghiệp và thị trường.
Từ trong năm 70 của thế kỷ 20, với sự ngày càng tăng nhanh gọn của quá trình toàn cầu hóa kinh tế tài chính, lý luận của trường phái Harvard đã trở nên lỗi thời. Bởi vì, nếu quá chú trọng vào bảo vệ doanh nghiệp nhỏ và vừa, không thừa nhận sự tồn tại của những doanh nghiệp lớn thì những doanh nghiệp trong nước sẽ không thể có sức đối đầu đối đầu quốc tế và sẽ không phát huy được tác dụng của kinh tế tài chính quy mô. Đại diện của trường phái Chicago là Bock và Posner nhận định rằng, không thể từ một kết cấu thị trường nhất định để suy đoán kết quả thị trường. Khác với trường phái Harvard xuất phát từ kết cấu thị trường để phân tích kết quả thị trường, trường phái Chicago tiến hành phân tích từ hành vi doanh nghiệp, vì vậy được gọi là “chủ nghĩa hành vi”. Trường phái Chicago nhận định rằng, lợi nhuận độc quyền là kết quả của đối đầu đối đầu thị trường, doanh nghiệp có quy mô lớn là kết quả của sự việc tiến bộ kỹ thuật và sự tiến hóa tự nhiên của tổ chức. Kinh tế quy mô lớn mang lại hiệu suất sản xuất hoàn toàn có thể bảo vệ tối đa hóa phúc lợi người tiêu dùng và hiệu suất cao phân bổ nguồn lực. Ngoài ra, tập trung quá mức cũng hoàn toàn có thể tạo ra hiệu suất kinh tế tài chính nhất định. Chẳng hạn, bản thân hành vi định giá lũng đoạn của doanh nghiệp sẽ thúc đẩy việc gia nhập thị trường của những đối thủ đối đầu đối đầu tiềm năng; hoặc việc ấn định giá cả lại sẽ có lợi đối với việc tăng cường sự đối đầu đối đầu Một trong những thương hiệu và ngăn ngừa hành vi “hưởng lợi miễn phí” (không lấy phí-rider); hợp nhất doanh nghiệp có lợi đối với việc phát huy lợi thế quy mô của doanh nghiệp và nâng cao hiệu suất kinh tế tài chính[7]. Vì vậy, trường phái Chicago phản đối sự can thiệp của chính phủ nước nhà vào mức độ tập trung thị trường, nhận định rằng chính phủ nước nhà chỉ việc can thiệp và trấn áp hành vi của doanh nghiệp, trong đó đa phần là ngăn cấm hành vi thỏa thuận về giá Một trong những doanh nghiệp và hành vi phân chia thị trường. Đối với tập trung kinh tế tài chính, ngoài trường hợp riêng biệt liên quan đến tập trung quá mức, cơ quan quản lý đối đầu đối đầu không thiết yếu phải can thiệp vào kết cấu thị trường. Như vậy, trường phái Chicago chủ trương tiến hành can thiệp ở mức thấp nhất đối với kết cấu thị trường.
Lý luận của trường phái Chicago có những điểm hợp lý sau đây:
Thứ nhất, thực tế đã cho tất cả chúng ta biết độc quyền và đối đầu đối đầu đều có tính hai mặt. Trên phương diện độc quyền, ảnh hưởng tiêu cực của nó là dễ dẫn đến tình trạng giảm sản lượng, tăng giá cả, từ đó làm giảm hiệu suất phân phối tài nguyên. Tuy nhiên, độc quyền vẫn có những tác động tích cực như hoàn toàn có thể hình thành nên kinh tế tài chính quy mô, doanh nghiệp kinh tế tài chính quy mô sẽ hoàn toàn có thể thúc đẩy tiến bộ và sáng tạo kỹ thuật. Trong một số trong những ngành đòi hỏi kỹ thuật cao như sản xuất máy bay, máy tính, viễn thông…, những doanh nghiệp nên phải có quy mô lớn mới hoàn toàn có thể đầu tư cho nghiên cứu và phân tích và khai thác, từ đó, mới hoàn toàn có thể sản xuất ra những sản phẩm mới, số lượng nhiều, kết quả là sẽ nhanh gọn làm cho ngân sách sản xuất được giảm thiểu. Như vậy, nếu Nhà nước can thiệp để vô hiệu những doanh nghiệp độc quyền thì cũng như "giết con ngỗng đẻ trứng vàng", là cách suy nghĩ thiếu tầm nhìn xa trông rộng[8].
Trên phương diện đối đầu đối đầu, không thể phủ nhận đối đầu đối đầu có vai trò tối ưu hóa phân phối tài nguyên, giảm giá tiền, khuyến khích sáng tạo…, nhưng nếu quá đề cao đối đầu đối đầu sẽ dẫn đến đối đầu đối đầu tự do quá mức, không còn lợi đối với việc nâng cao sức đối đầu đối đầu của ngành và của doanh nghiệp, kết quả sẽ ảnh hưởng đến sức đối đầu đối đầu quốc gia. Hiện trạng kinh tế tài chính Hoa Kỳ trong năm 70, 80 của thế kỷ XX là ví dụ rõ nét. Khi đó nước Mỹ chịu ràng buộc của tư tưởng tự do kinh tế tài chính và dân chủ kinh tế tài chính, cơ quan tư pháp Mỹ chủ trương "bảo vệ đối đầu đối đầu mà không bảo vệ chủ thể đối đầu đối đầu"[9], không ngần ngại quyết tử hiệu suất cao kinh tế tài chính để đã có được đối đầu đối đầu tự do. Thực tiễn tư pháp Hoa Kỳ thời kỳ này đã cho tất cả chúng ta biết, Tòa án đã nhiều lần đưa ra phán quyết về việc phân tách một số trong những công ty có sức mạnh thị trường, điển hình là Công ty Northern Securities, Công ty Standard Oil, Công ty Atlantic Telephone and Telegraph… Nhiều học gia nhận định rằng, đây đó đó là nguyên nhân dẫn đến sự lép vế về quy mô và thành tích thị trường của những doanh nghiệp Hoa Kỳ so với những doanh nghiệp Nhật Bản và Tây Âu trong quá trình đối đầu đối đầu quốc tế trong năm 70, 80 của thế kỷ trước. Nhận thức được vấn đề này, sau đó Chính phủ Mỹ đã điều chỉnh chủ trương đối đầu đối đầu, không xem đối đầu đối đầu tự do là tiềm năng số 1 nữa mà thay vào đó là chủ trương đối đầu đối đầu hữu hiệu theo trường phái Chicago.
Thứ hai, do đối đầu đối đầu và độc quyền đều có hai mặt ưu điểm và nhược điểm nên việc đồng thời phát huy vai trò tổng hợp của hai yếu tố này là nhu yếu tất yếu. Tuy nhiên, vấn đề là giữa độc quyền và đối đầu đối đầu luôn tồn tại "xung đột Marshall" (Marshall Dilema), tức là trong quá trình tìm kiếm kinh tế tài chính quy mô, doanh nghiệp do tập trung sản xuất sẽ dẫn đến xuất hiện độc quyền, mà độc quyền là sự việc phủ định của đối đầu đối đầu, ở đầu cuối làm cho giá cả trên thị trường chịu sự khống chế tự tạo và toàn bộ nền kinh tế tài chính mất đi hoạt lực đối đầu đối đầu. Cạnh tranh hữu hiệu thực chất là sự việc dung hòa tối ưu giữa kinh tế tài chính quy mô và hoạt lực đối đầu đối đầu, từ đó hoàn toàn có thể tối ưu hóa việc phân phối tài nguyên và nâng cao hiệu suất kinh tế tài chính.
Hiện nay, đa số những quốc gia có nền kinh tế tài chính thị trường phát triển đều đi theo trường phái Chigaco và đã thu được những kết quả nhất định trong chủ trương đối đầu đối đầu. Với tư cách là nước đi sau, Việt Nam cũng nên tham khảo, học tập những quy mô kinh tế tài chính này, từ đó vận dụng sáng tạo vào điều kiện kinh tế tài chính thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.
4. Quyền tự do đối đầu đối đầu của doanh nghiệp không đồng nhất với kết cấu thị trường đối đầu đối đầu tự do
Những phân tích ở trên đã cho tất cả chúng ta biết, trường phái Harvard cổ vũ cho đối đầu đối đầu tự do, không ủng hộ doanh nghiệp độc quyền; trong khi đó trường phái Chicago cổ vũ cho đối đầu đối đầu hữu hiệu, không phủ nhận đối đầu đối đầu tự do cũng không phủ nhận độc quyền; chỉ chống hành vi lũng đoạn mà không chống bản thân doanh nghiệp có sức mạnh lũng đoạn.
Khi thừa nhận doanh nghiệp có quyền tự do đối đầu đối đầu không nghĩa là tất cả chúng ta thừa nhận theo đuổi hình thành kết cấu thị trường đối đầu đối đầu tự do, thay vào đó, tự do đối đầu đối đầu là để hình thành kết cấu thị trường đối đầu đối đầu hữu hiệu. Tuy nhiên, trong thực tế, đã có có thời kỳ tất cả chúng ta lúng túng trong việc xử lý và xử lý quan hệ giữa hai khái niệm này, điều này hoàn toàn có thể nhận thấy qua vụ việc đối đầu đối đầu của công ty xăng dầu hàng không Vinapco, xảy ra vào đầu năm 2008[10]. Nguyên đơn trong vụ việc này là Cục Quản lý đối đầu đối đầu, bị đơn là Công ty xăng dầu hàng không (Vinapco) trực thuộc Hãng hàng không quốc gia Việt Nam (Vietnam Airlines). Vụ việc này liên quan đến việc Vinapco từ chối đáp ứng nhiên liệu cho hãng hàng không Pacific Airlines. Từ ngày 20/3/2008 đến ngày 31/3/2008, Vinapco đã nhiều lần gửi thông báo cho Pacific Airlines về việc tăng phí nạp nhiên liệu máy bay lên 26,5% Tính từ lúc ngày thứ nhất/4/2008. Nếu Pacific Airlines khước từ thì Vinapco sẽ ngừng cấp xăng dầu. Trong thực tế, Pacific Airlines đồng ý với đề xuất này với điều kiện Vinapco cũng áp dụng mức tăng giá đó đối với Vietnam Airlines. Sau khi thương thảo, hai bên vẫn không thể đi đến thống nhất. Vinapco nhận định rằng, bất luận việc nạp nhiên liệu là bao nhiêu thì mỗi lần nạp nhiên liệu đều cần hai nhân công và một xe bồn chở xăng lăn bánh từ kho chứa tới sân bay; thực tế mỗi lần nạp nhiên liệu, Vietnam Airlines đều nạp nhiều hơn nữa 10 lần so với Pacific Airlines. Vì vậy, Vinapco sẽ không tăng giá đối với người tiêu dùng lớn là Vietnam Airlines. trái lại, Pacific Airlines viện nguyên do quan hệ giữa Vinapco và Vietnam Airlines, nhận định rằng với tư cách là công ty con của Vietnam Airlines, Vinapco đã thực hiện hành vi phân biệt đối xử về giá, từ đó làm cho Pacific Airlines ở vào vị trí đối đầu đối đầu bất lợi. Do hai bên không thể đạt được nhất trí, ngày thứ nhất/4/2008, Vinapco đã đơn phương chấm hết đáp ứng nhiên liệu cho Pacific Airlines, làm cho hơn 30 chuyến bay và hơn 5000 hành khách bị chậm chuyến vài giờ[11]. Sau đó, Cục Hàng không đã lập tức phát hành Công văn số 985/CHK-TC, yêu cầu Vinapco tiếp tục đáp ứng nhiên liệu cho Pacific Airlines, đồng thời chỉ rõ trừ khi được sự đồng ý của cơ quan nhà nước có thẩm quyền, nếu không thì Vinapco không được đơn phương đình chỉ việc đáp ứng xăng dầu hàng không.
Tháng 5 năm 2008, Cục trưởng Cục Quản lý đối đầu đối đầu đã ký Quyết định tiến hành điều tra sơ bộ, hoạt động và sinh hoạt giải trí tố tụng hành chính chống lũng đoạn chính thức khởi đầu. Ngày 14/ 4/2009, Hội đồng xử lý vụ việc đối đầu đối đầu đã mở phiên điều trần. Hội đồng nhận định rằng, địa thế căn cứ vào quy định của pháp luật, Vinapco là doanh nghiệp duy nhất trên thị trường xăng dầu hàng không Việt Nam có quyền nhập khẩu xăng dầu và đáp ứng cho những hãng hàng không. Nói cách khác, Vinapco là doanh nghiệp có vị trí độc quyền và hoàn toàn có thể nhờ vào rào cản pháp luật để duy trì vị trí hiện có. Điều cần để ý quan tâm là đầu năm 2008, Chính phủ Việt Nam đã phát hành thông tư về cấm tăng giá một số trong những món đồ thiết yếu trong đó có xăng dầu. Rõ ràng là Vinapco nên phải tôn trọng quy định này. Ngoài ra, hành vi từ chối bán hàng của Vinapco đã tạo ra ảnh hưởng làm hoãn nhiều chuyến bay của Pacific Airlines, từ đó đã gây tổn hại nghiêm trọng cho người tiêu dùng. Hội đồng xử lý vụ việc đối đầu đối đầu nhất trí nhận định rằng, hành vi của Vinapco đã vi phạm quy định tại khoản 2 và khoản 3 Điều 14 Luật Cạnh tranh năm 2004, thuộc vào trường hợp hành vi “áp đặt điều kiện bất lợi cho người tiêu dùng” và “tận dụng vị trí độc quyền để đơn phương thay đổi hoặc hủy bỏ hợp đồng đã giao kết mà không còn nguyên do chính đáng”. Đồng ý với đề xuất tố tụng của Cục Quản lý đối đầu đối đầu, Hội đồng xử lý vụ việc đối đầu đối đầu đã xử phạt Vinapco số tiền bằng 0,05% tổng lệch giá năm 2007, tương đương gần 3,4 tỷ đồng. Ngoài ra, Hội đồng xử lý vụ việc đối đầu đối đầu còn đề xuất với Cục Hàng không thuộc Bộ Giao thông vận tải tách Vinapco ra khỏi Vietnam Airlines, để hình thành nên hai doanh nghiệp độc lập với nhau. Vinapco khước từ với Quyết định này và kiến nghị và gửi đơn khiếu nại lên Hội đồng đối đầu đối đầu.
Ngày 26/6/2009, Hội đồng đối đầu đối đầu đã ra Quyết định bác đơn khiếu nại của Vinapco, không thay đổi Quyết định của Hội đồng xử lý vụ việc đối đầu đối đầu. Tuy nhiên, Hội đồng đối đầu đối đầu đã sửa kiến nghị trước đây của Hội đồng xử lý vụ việc đối đầu đối đầu, thay vì tách Vinapco ra khỏi Vietnam Airlines thành được cho phép những công ty khác tham gia thị trường xăng dầu hàng không, từ đó vô hiệu vị trí độc quyền của Vinapco. Không lâu sau đó, vào ngày thứ nhất/02/2010, Bộ Giao thông vận tải đã pho phép Công ty Cp xăng dầu hàng không Petrolimex (Petrolimex Aviation Fuel JSC) tham gia vào thị trường này, từ đó hình thành nên kết cấu thị trường xăng dầu đối đầu đối đầu.
Một lần nữa Vinapco khước từ với Quyết định của Hội đồng đối đầu đối đầu và kiến nghị và gửi đơn kiện tới Tòa án nhân dân thành phố Tp Hà Nội Thủ Đô. Sau khi xem xét vụ việc, Tòa án nhận định rằng, do Vinapco không thể đưa ra chứng cứ chứng tỏ tính hợp lý của việc tăng giá, trong khi Quyết định của Hội đồng xử lý vụ việc đối đầu đối đầu và Hội đồng đối đầu đối đầu về tính chất hành vi và mức xử phạt đều có địa thế căn cứ pháp luật, phù phù phù hợp với quy định của Luật Cạnh tranh và những văn bản hướng dẫn thi hành. Ngày 12/12/2010, Tòa án nhân dân thành phố Tp Hà Nội Thủ Đô đã ra phán quyết bác đơn kiện của Vinapco.
Như vậy, hoàn toàn có thể thấy rằng, kiến nghị của Hội đồng xử lý vụ việc đối đầu đối đầu và Hội đồng đối đầu đối đầu đều hướng tới hình thành kết cấu thị trường đối đầu đối đầu, tuy nhiên, kiến nghị tách Vinapco ra khỏi Vietnam Airlines của Hội đồng xử lý vụ việc đối đầu đối đầu rõ ràng là làm mất đi đi doanh nghiệp có quy mô lớn, hình thành kết cấu thị trường toàn doanh nghiệp nhỏ. Như vậy, kiến nghị này hướng tới hình thành kết cấu thị trường đối đầu đối đầu tự do – là quy mô không hề phù phù phù hợp với xu thế lúc bấy giờ. Cách làm này khá giống với xu thế phán quyết của Tòa án Mỹ trong năm 70, 80 của thế kỷ trước, và sự thất bại trong đối đầu đối đầu của nền kinh tế tài chính Mỹ trước Nhật Bản và Tây Âu đã buộc cơ quan tư pháp và chính phủ nước nhà Mỹ sau đó phải từ bỏ quan điểm này. Trong thực tế, Hội đồng đối đầu đối đầu đã thay đổi kiến nghị của Hội đồng xử lý vụ việc đối đầu đối đầu, và sự thay đổi này hợp lý hơn, bởi việc vẫn giữ lại Vinapco thuộc Vietnam Airlines nhưng kiến nghị thành lập một hoặc một vài công ty xăng dầu đáp ứng nhiên liệu hàng không mới sẽ tạo ra kết cấu thị trường đối đầu đối đầu hữu hiệu, thay vì duy trì thị trường độc quyền hoặc thị trường đối đầu đối đầu tự do; qua đó xử lý hòa giải và hợp lý được quan hệ giữa thị trường đối đầu đối đầu và kinh tế tài chính quy mô, góp thêm phần thúc đẩy chất lượng dịch vụ và giảm giá cả trên thị trường xăng dầu hàng không Việt Nam, đồng thời tạo thuận lợi cho việc hình thành những doanh nghiệp đủ lớn để hoàn toàn có thể đối đầu đối đầu trên thị trường quốc tế.
5. Kết luận
Những phân tích ở trên đã cho tất cả chúng ta biết, cần phân biệt hai khái niệm quyền tự do đối đầu đối đầu và kết cấu thị trường đối đầu đối đầu tự do. Mục đích của chủ trương và pháp luật đối đầu đối đầu là phía tới bảo vệ hành vi tự do đối đầu đối đầu để thiết lập kết cấu thị trường đối đầu đối đầu hữu hiệu, mà không phải là kết cấu thị trường đối đầu đối đầu tự do, tức là phải xây dựng được kết cấu thị trường phối hợp hòa giải và hợp lý những ưu điểm của đối đầu đối đầu và độc quyền, vừa tạo điều kiện cho doanh nghiệp hạ giá tiền sản phẩm, đổi mới sáng tạo, vừa tận dụng được những lợi thế của kinh tế tài chính quy mô; thực hiện tiềm năng kép là bảo vệ người tiêu dùng đồng thời bảo vệ doanh nghiệp, mặc dầu đó là doanh nghiệp lớn hay doanh nghiệp vừa và nhỏ. Pháp luật đối đầu đối đầu không riêng gì có là công cụ để bảo vệ doanh nghiệp vừa và nhỏ, mà phải bảo vệ tất cả những doanh nghiệp, đặc biệt những doanh nghiệp do nỗ lực phấn đấu để đạt được quy mô lớn, trong cả những lúc họ đã có được vị trí thống lĩnh thị trường hoặc vị trí độc quyền thì pháp luật vẫn phải bảo vệ. Đồng thời, pháp luật đối đầu đối đầu nên làm đóng vai trò là công cụ trấn áp và điều chỉnh hành vi của doanh nghiệp, tránh việc điều chỉnh trạng thái tồn tại của doanh nghiệp, như vậy mới hoàn toàn có thể hình thành doanh nghiệp lớn, qua đó tận dụng được ưu thế của kinh tế tài chính quy mô và tạo ra sức đối đầu đối đầu của quốc gia trên trường quốc tế./.
[1]Lê Danh Vĩnh (chủ biên), Hoàng Xuân Bắc, Nguyễn Ngọc Sơn, Giáo trình Luật Cạnh tranh, Đại học Kinh tế Luật, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh, Nxb. Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh, 2010.
[2] Mason, Kaysen and Turner, Antitrust Policy, Harvard University Press, Cambridge, Massachusetts, 1965.
[3] Bain, Barriers to new competition, Harvard University Press, Cambridge, Massachusetts, 1956.
[4] Về khái niệm đối đầu đối đầu hoàn toàn, có tài năng liệu gọi là đối đầu đối đầu hoàn hảo nhất. Tác giả nhận định rằng, đây là kết cấu thị trường mà ở đó có nhiều người tiêu dùng và nhiều người bán, sản phẩm đồng nhất, doanh nghiệp tự do gia nhập và ra khỏi thị trường, sự hiểu biết và tính cơ động rất cao, từ đó dẫn đến kết quả là thị trường chỉ có đối đầu đối đầu, không tồn tại độc quyền nên gọi là đối đầu đối đầu hoàn toàn thì đúng chuẩn hơn. Nếu gọi là đối đầu đối đầu hoàn hảo nhất rất dễ dẫn đến hiểu nhầm, nhận định rằng đây là kết cấu thị trường tốt nhất, vì nó hoàn hảo nhất. Bởi vậy, tất cả chúng ta nên phải theo đuổi để đạt được kết cấu này. Trong khi lý thuyết và thực tế đã cho tất cả chúng ta biết, đây không phải là kết cấu thị trường tốt nhất vì trong kết cấu thị trường này doanh nghiệp và người tiêu dùng nhỏ đến mức không tác động được tới giá cả thị trường của sản phẩm & hàng hóa, dịch vụ, từ đó sẽ không thể có doanh nghiệp quy mô lớn, khi đó không thể phát huy được vai trò của kinh tế tài chính quy mô trong sản xuất và marketing thương mại.
[5] Về khái niệm độc quyền đầu sỏ (Oligopoly), có tài năng liệu gọi là độc quyền nhóm, tác giả nhận định rằng, nếu gọi như vậy dễ gây ra hiểu nhầm rằng một nhóm doanh nghiệp link với nhau để hình thành độc quyền. Về bản chất, đây là kết cấu thị trường chỉ có vài doanh nghiệp lớn cùng marketing thương mại. Ví dụ, thị trường viễn thông nước ta lúc bấy giờ có một số trong những doanh nghiệp như Vinaphone, Viettel, Mobiphone, Vietnam Mobile. Giữa những doanh nghiệp này sẽ không hề tồn tại liên minh độc quyền, thay vào đó họ vẫn đối đầu đối đầu với nhau và chịu ràng buộc lẫn nhau về việc trấn áp giá và chất lượng dịch vụ. Nói cách khác, đây là kết cấu thị trường chỉ có vài doanh nghiệp đầu sỏ cùng marketing thương mại, và họ trở thành những người dân dẫn dắt thị trường.
[6] Herbert Hovenkamp, The Antitrust Enterprise: Principle and Execution,Harvard University Press, 2005, pp. 35 - 38.
[7] Tài Long, Nghiên cứu quy chế lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường, Nhà xuất bản Đại học Nhân dân Trung Quốc, 2012, tr.5.
[8] Samuelson, William D.Nordhaus: Kinh tế học, Nxb. Phát triển, Trung Quốc, 1993, tái bản lần thứ 12, tr.913 (bản tiếng Trung Quốc).
[9] Xem phán quyết của vụ án Brown Shoe Co. v. United States, 370 US 294, (1962).
[10]Hội đồng đối đầu đối đầu Việt Nam, ://www.hoidongcanhtranh.gov/default.aspx?page=news&do=detail&id=97, truy cập ngày 26/11/2022.
[11] Bài báo 5000 hành khách bị "vạ lây" sự cố nhiên liệu, https://vnexpress/5-000-hanh hao-khach-va-lay-su-co-nhien-lieu-2691759.html, truy cập ngày 26/11/2022.
(Nguồn tin: Bài viết được đăng tải trên Ấn phẩm Tạp chí Nghiên cứu Lập pháp số 20 (420), tháng 10/2022.)
[embed]https://www.youtube.com/watch?v=-wj1u37aNo0[/embed]