Video Điểm nổi bật của phong trào giải phóng dân tộc ở Đông Nam á sau chiến tranh thế giới thứ nhất là gì 🆗
Kinh Nghiệm về Điểm nổi bật của phong trào giải phóng dân tộc bản địa ở Đông Nam á sau trận chiến tranh thế giới thứ nhất là gì Chi Tiết
Hoàng Gia Vịnh đang tìm kiếm từ khóa Điểm nổi bật của phong trào giải phóng dân tộc bản địa ở Đông Nam á sau trận chiến tranh thế giới thứ nhất là gì được Cập Nhật vào lúc : 2022-03-29 18:07:06 . Với phương châm chia sẻ Kinh Nghiệm Hướng dẫn trong nội dung bài viết một cách Chi Tiết 2022. Nếu sau khi đọc Post vẫn ko hiểu thì hoàn toàn có thể lại phản hồi ở cuối bài để Ad lý giải và hướng dẫn lại nha.Phong trào giải phóng dân tộc bản địa là phong trào đấu tranh đòi quyền độc lập dân tộc bản địa và bảo vệ độc lập dân tộc bản địa của những nước thuộc địa trên thế giới trong thế kỷ XX, đa phần từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai năm 1945.
Nội dung chính- Mục lụcGiai đoạn 1918-1923Sửa đổiChâu ÁSửa đổiChâu PhiSửa đổiGiai đoạn 1924-1929Sửa đổiChâu ÁSửa đổiTrung Đông và Bắc PhiSửa đổiGiai đoạn 1929-1939Sửa đổiChâu ÁSửa đổiChâu PhiSửa đổiSau Chiến tranh thế giới thứ haiSửa đổiChú thíchSửa đổiVideo liên quan
Trước Thế Chiến II, đa số những nước kém phát triển trên thế giới là thuộc địa của những nước giàu sang. Các nước đế quốc đã ra sức bóc lột tài nguyên, nhân lực, vật lực của những nước thuộc địa, gây xích míc nóng bức giữa người dân thuộc địa và chính phủ nước nhà chính quốc. Xuất hiện những phong trào đòi quyền độc lập dân tộc bản địa (trở thành nước độc lập, tự do, không biến thành nước khác áp đặt quyền cai trị), nhưng đa số bị dập tắt do những nguyên nhân rất khác nhau.
Sau 1945, chủ nghĩa thực dân cũ bước đầu bị sụp đổ. Tuyên ngôn Quốc tế Nhân quyền là tuyên ngôn về những quyền cơ bản của con người được Đại hội đồng Liên Hợp Quốc thông qua ngày 10 tháng 12 năm 1948 tại Palais de Chaillot ở Paris, Pháp, mang lại tiếng nói cho những dân tộc bản địa bị áp bức. Cách mạng giải phóng dân tộc bản địa thành công tại một số trong những nước tiên phong như In- đô-nê-xi-a và Việt Nam lan ra những nước khác trên thế giới. Phong trào giải phóng dân tộc bản địa khởi đầu ra mắt sôi nổi mạnh mẽ và tự tin và rộng lớn ở Đông Nam Á và Đông Bắc Á. Từ 1954 – 1960, khối mạng lưới hệ thống thuộc địa tan vỡ nhanh gọn, sự phát triển mạnh mẽ và tự tin của phong trào giải phóng dân tộc bản địa, phong trào phủ rộng rộng rãi ra sang Châu Phi, Mỹ La Tinh. Ở đây đặc biệt phải tính tới vai trò của Chủ nghĩa Cộng sản, tác động về mặt tư tưởng và nhân sự của Đệ Tam Quốc tế, đứng đầu là Liên Xô.
Các nước đế quốc cũ bị Thế chiến II làm kiệt quệ đành phải từ bỏ thuộc địa của tớ (như Pháp, Anh, Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha). Ấn Độ là trường hợp điển hình, khi mà thực dân Anh đồng ý trao trả quyền độc lập năm 1947. Đồng thời sự phát triển của khoa học kỹ thuật và kinh tế tài chính của những nước này làm giảm sự lệ thuộc của tớ vào khai thác tài nguyên tại những thuộc địa. Các phong trào quyền con người và quyền bình đẳng tại những quốc gia (như phong trào bình đẳng giới, thiểu số, da đen...) đã làm thay đổi cơ cấu tổ chức chính trị tại những quốc gia phát triển, nhiều đảng phái cấp tiến lên lãnh đạo, khiến họ từ từ đồng ý quyền độc lập của những quốc gia thuộc địa. Đồng thời tổn thất nặng nề trong những cuộc trận chiến tranh tại những nước thuộc địa đã buộc những nước Chủ nghĩa thực dân phải từ bỏ tham vọng của tớ. Thất bại nặng nề tại Trận Điện Biên Phủ năm 1954 đã buộc Pháp phải rút quân tại Việt Nam. Một loạt những thuộc địa của Anh Quốc đã được độc lập vì nguyên do tương tự. Tại một số trong những nước thuộc địa, Chủ nghĩa thực dân mới dễ được đồng ý hơn từ từ thay thế chủ nghĩa thực dân kiểu cũ.
Đại hội đồng Liên hiệp Quốc khóa XV năm 1960 đã thông qua văn kiện: Tuyên ngôn về thủ tiêu hoàn toàn Chủ nghĩa thực dân, lôi kéo trao trả độc lập cho những quốc gia và dân tộc bản địa thuộc địa, đặc biệt đến Đại hội Đồng Liên hiệp Quốc 1963 đã thông qua tuyên ngôn về thủ tiêu hoàn toàn những hình thức chính sách phân biệt chủng tộc. Sự đấu tranh giành quyền tự do bình đẳng và quyền con người vẫn tiếp tục ra mắt tại trong cả những nước đã độc lập. Chế độ phân biệt chủng tộc bị xóa bỏ Nam Phi sau hơn 300 năm tồn tại vào năm 1994.
Sự ra đời của khối mạng lưới hệ thống những nước xã hội chủ nghĩa và cuộc trận chiến tranh Lạnh cũng thúc đẩy những quốc gia tích cực ảnh hưởng và tranh chấp tới những quốc gia thuộc địa cũ. Hệ thống những nước xã hội chủ nghĩa tích cực tài trợ cho những cuộc đấu tranh giành độc lập và thiết lập chính sách xã hội chủ nghĩa tại những nước. Trong khi đó, theo chủ nghĩa chống cộng đứng đầu là Mỹ cũng thúc đẩy quá trình trao độc lập và thành lập những Chính phủ bù nhìn cơ quan ban ngành sở tại Mỹ tại những nước thuộc địa cũ, nhiều người cho đó là Chủ nghĩa thực dân mới của Mỹ. Các cuộc trận chiến tranh hoặc xung đột ra mắt thường xuyên giữa hai phe này tại những quốc gia ở châu Á (như tại Indonesia hay Malaysia), châu Mỹ Latin.
Từ thời điểm cuối thế kỷ XX và sang thế kỷ XXI, đa số những nước trên thế giới đã giành được độc lập. Tuy nhiên sự lệ thuộc của những nước nghèo và những nước giàu, trong khi những nước giàu vẫn can thiệp vào chính trị của những nước nghèo vẫn phổ biến. Thế giới bị phân cực, trước từ hai thái cực đã chuyển sang đa cực xoay quanh những nước mạnh trên thế giới (Hoa Kỳ, Châu Âu, Nga, Trung Quốc). Chủ nghĩa thực dân mới của những cường quốc áp đặt lên những nước Châu Phi và một số trong những nước ở Châu Á, Châu Mỹ vẫn ra mắt mạnh mẽ và tự tin.
Mục lục
- 1 Giai đoạn 1918-1923
- 1.1 Châu Á
1.2 Châu Phi
- 2.1 Châu Á
2.2 Trung Đông và Bắc Phi
- 3.1 Châu Á
3.2 Châu Phi
Giai đoạn 1918-1923Sửa đổi
Cách mạng Tháng Mười, cuộc Chiến tranh thế giới thứ nhất (1914-1918) kết thúc đã mở ra thuở nào kỳ phát triển mới trong phong trào giải phóng dân tộc bản địa ở những nước thuộc địa và nửa thuộc địa.[1]
Sau cách mạng tháng 10, Vladimir Ilyich Lenin đã thay mặt Bolshevik công bố “Sắc lệnh về hòa bình” của Nhà nước Xô-Viết, trong đó lên án mọi chủ trương bạo lực cường quyền, phản đối trận chiến tranh xâm lược, bảo vệ hòa bình và quyền bình đẳng, quyền tự quyết định vận mệnh của những quốc gia, dân tộc bản địa trên thế giới. Lênin nêu rõ: “Chiến tranh là một tội ác lớn số 1 đối với quả đât... Chúng ta đấu tranh chống sự gian dối của những chính phủ nước nhà, trên lời nói thì tất cả đều nói về hòa bình, về công lý, nhưng trong việc làm lại tiến hành những cuộc trận chiến tranh xâm lược và cướp bóc...”. Lần đầu tiên trận chiến tranh xâm lược của chủ nghĩa đế quốc bị lên án, bị xem là tội ác lớn số 1 chống lại quả đât.[2]
Tiếng vang của Cách mạng tháng Mười Nga đã vượt qua biên giới của nó, tác động mạnh mẽ và tự tin đến hầu khắp những quốc gia – dân tộc bản địa trên hành tinh. Sau trong năm tháng kinh khủng của Chiến tranh thế giới thứ nhất (1914-1918), nhân dân ở những nước thuộc địa và nửa thuộc địa, những người dân phải chịu gánh nặng của trận chiến tranh đã tìm thấy ở Cách mạng tháng Mười những niềm kỳ vọng to lớn, đối với mình, thúc đẩy họ vùng dậy đấu tranh giành quyền sống, giành độc lập dân tộc bản địa.[1]
Năm 1927, trong cuốn sách sách giáo khoa lý luận chính trị đầu tiên của cách mạng Việt Nam[3] – Đường kách mệnh, nhà cách mạng Việt Nam Nguyễn Ái Quốc (1890–1969) ra mắt cuộc Cách mạng Tháng Mười Nga, ông coi đó là con phố giải phóng cho dân tộc bản địa khỏi ách thực dân:
Trong thế giới giờ đây chỉ có kách mệnh Nga là đã thành công, và thành công đến nơi, nghĩa là dân chúng được hưởng cái niềm sung sướng tự do, bình đẳng thật, không phải tự do và bình đẳng giả dối như đế quốc chủ nghĩa Pháp khoe khoang bên An Nam. Kách mệnh Nga đã đuổi được vua, tư bản, địa chủ rồi, lại ra sức cho công, nông những nước và dân bị áp bức những thuộc địa làm kách mệnh để đập đổ tất cả đế quốc chủ nghĩa và tư bản trong thế giới. Kách mệnh Nga dạy cho tất cả chúng ta rằng muốn kách mệnh thành công thì phải dân chúng (công nông) làm gốc, phải có đảng vững bền, phải bền gan, phải quyết tử, phải thống nhất. Nói tóm lại là phải theo chủ nghĩa Mã Khắc Tư và Lê-nin[4]Châu ÁSửa đổi
Châu Á là khu vực đông dân nhất thế giới, gồm có những nước có lãnh thổ lớn với nguồn tài nguyên thiên nhiên rất là phong phú. Từ thời điểm cuối thế kỷ XIX, những nước Châu Á đã trở thành những nước thuộc địa, nửa thuộc địa của chủ nghĩa thực dân như: Anh, Pháp, Mỹ, Nhật Bản, Hà Lan… chịu ách bóc lột, nô dịch nặng nề. Sau Chiến tranh thế giới thứ nhất, phong trào cách mạng giải phóng dân tộc bản địa ở những nước châu Á lên rất cao và phủ rộng rộng rãi ra hơn hết so với châu Phi và Mĩ la tinh.
Ở Trung Quốc, ngày 4-5-1919, phong trào cách mạng rộng lớn chống chủ nghĩa đế quốc đã bùng nổ, mở đầu cho cuộc cách mạng dân chủ mới tiếp diễn trong suốt 30 năm sau đó. Phong trào Ngũ Tứ đã thúc đẩy phong trào công nhân Trung Quốc nhanh gọn kết phù phù hợp với chủ nghĩa Mác – Lênin và dẫn đến việc thành lập Đảng Cộng sản Trung Quốc năm 1921.
Năm 1921, Cuộc Cách mạng Mông Cổ 1921 thắng lợi. Đến năm 1924, nước Cộng hòa nhân dân Mông Cổ, nhà nước dân gia chủ dân đầu tiên ở Châu Á được thành lập. Với sự ủng hộ và giúp sức của giai cấp vô sản Nga, nước Cộng hòa nhân dân Mông Cổ đã đứng vững và từng bước tiến lên con phố xây dựng Chủ nghĩa Xã hội.
Trong trong năm 1918 - 1922, nhân dân Ấn Độ đã tăng cường đấu tranh chống Thực dân Anh. Nhiều cuộc bãi công lớn của công nhân với hàng trăm vạn người tham gia, kéo dãn hàng tháng, đã lan lộng khắp toàn nước. Đồng thời, phong trào nổi dậy của nông dân cũng liên tục bùng nổ chống lại bọn địa chủ phong kiến và Đế quốc Anh.
Ở Thổ Nhĩ Kì, cuộc trận chiến tranh giải phóng dân tộc bản địa 1919 - 1922 (do giai cấp tư sản lãnh đạo) đã kết thúc thắng lợi. Ngày 29-10-1923, chính sách cộng hòa được thiết lập Thổ Nhĩ Kì có điều kiện để trở thành một nước có độc lập lãnh thổ và bước vào thời kì phát triển mới.
Năm 1919, nhân dân Ápganixtan thu được thắng lợi trong cuộc trận chiến tranh giải phóng dân tộc bản địa, buộc đế quốc Anh phải công nhận quyền độc lập chính trị của tớ. Cũng vào năm 1919, nhân dân Triều Tiên đã nổi dây khởi nghĩa chống đế quốc Nhật Bản.
Những năm sau Cách mạng tháng Mười Nga, phong trào giải phóng dân tộc bản địa ở châu Phi và Mỹ latinh cũng luôn có thể có những bước phát triển mới.[1]
Châu PhiSửa đổi
Ở châu Phi, phong trào đấu tranh mạnh nhất là ở Ai Cập. Năm 1918, những tiểu tổ xã hội chủ nghĩa xuất hiện ở Cairô, Alêchxanđri, Poócxait, rồi hợp nhất thành Đảng Xã hội và từ năm 1921 mang tên Đảng Cộng sản Ai Cập. Trong trong năm 1918 - 1923, đã ra mắt cuộc đấu tranh giành độc lập hoàn toàn cho Ai Cập… bằng con phố hòa bình hợp pháp, do giai cấp tư sản dân tộc bản địa khởi xướng. Bị thực dân Anh đàn áp, phong trào vẫn tiếp tục dâng cao và chuyển trở thành khởi nghĩa vũ trang trong nhiều thành thị. Công nhân xe điện, đường sắt ở Cairô, công nhân khuân vác ở Alêchxanđri, những viên chức cơ quan nhà nước đã bãi công.
Trong nhiều làng xã, tỉnh thành, những ủy ban cách mạng (mang tên gọi Xô viết) được thành lập. Nhân dân Ai Cập đã can đảm và mạnh mẽ và tự tin đấu tranh nhưng do thiếu sự lãnh đao thống nhất nên đến đầu tháng 4 - 1919, thực dân Anh đã đàn áp được khởi nghĩa vũ trang.
Cuối năm 1921, cuộc khởi nghĩa mới lại bùng nổ. Thực dân Anh buộc phải đi đến những nhượng bộ hình thức bề ngoài. Tháng 2 - 1922, Chính phủ Anh phải tuyên bố hủy bỏ chính sách bảo lãnh và trao trả “độc lập” cho Ai Cập. Xuntan Atmét Phuát đổi thương hiệu là vua Phuát I; tháng 5 - 1923, hiến pháp mới được phát hành. Tuy vậy, trên thực tế ảnh hưởng của đế quốc Anh vẫn không thay đổi. Quân đội Anh vẫn đóng ở Ai Cập, thực dân Anh còn nắm quyền nội trị, ngoại giao và đô hộ trực tiếp vùng Xuđăng.
Ở Tuynidi, phong trào ra mắt sôi nổi trong trong năm 1920 – 1922.
Phong trào công nhân phát triển mạnh mẽ và tự tin. Đồng thời giai cấp tư sản dân tộc bản địa, đứng đầu là Xaalibi, cũng dấy lên phong trào đòi hỏi những quyền lợi chính đáng cho Tuynidi. Thực dân Pháp chẳng những bác bỏ những yêu sách đó mà còn đàn áp phong trào. Lập tức làn sóng biểu tình phản đối và bãi công sôi sục ra mắt khắp toàn nước. Phong trào đấu tranh chính trị lên tới đỉnh cao vào tháng 4 - 1922, đòi hỏi phải khẩn trương thực hiện những cải cách hiến pháp. Tháng 6 - 1922, chính phủ nước nhà Pháp buộc phải phát hành sắc lệnh về cải cách hiến pháp ở Tuynidi. Phong trào đấu tranh vũ trang bùng lên mạnh mẽ và tự tin ở nhiều vùng Marốc (thuộc Pháp) và đặc biệt Marốc thuộc Tây Ban Nha. Giữa năm 1921, những bộ lạc Rớp (thuộc Tây Ban Nha), dưới sự lãnh đạo của Ápđen Kêrim, đã đánh bại đạo quân của tướng Xinvéttôrơ gồm 12.000 binh lính với 120 khẩu đại bác. Ngày 19 - 9 - 1921, trong đại hội những bộ lạc, dưới sư lãnh đạo của Ápđen Kêrim, Cộng hòa Ríp độc lập đã ra đời và tồn tại được đến năm 1926.
Ở châu Phi nhiệt đới gió mùa cũng bùng nổ phong trào đấu tranh chống đế quốc. Phong trào bãi công rộng lớn ở Nạm Phi (ra mắt trong trong năm 1918 - 1920, Đảng Cộng sản Nam Phi ra đời năm 1921, Đảng Đại hội quốc dân Tây Phi thành lập năm 1920 và Đại hội toàn Phi họp năm 1919 là những sự kiện quan trọng trong phong trào giải phóng dân tộc bản địa của nhân dân châu Phi. Đặc biệt, Đại hội toàn Phi lần thứ I họp năm 1919 ở Pari (có 17 Đại biểu tham dự) đã để ra nghị quyết về quyền của người Phi được tham gia quản lý đất nước, bắt nguồn từ những đơn vị địa phương và từ từ đi đến những “trách nhiệm cơ quan ban ngành sở tại cấp cao để trong tương lai châu Phi phải do người Phi quản lý”.[1]
Giai đoạn 1924-1929Sửa đổi
Một đặc điểm nổi bật của phong trào cách mạng 1924 - 1929 là phong trào công nhân ở những nước tư bản chủ nghĩa xuống thấp nhưng phong trào giải phóng dân tộc bản địa vẫn tiếp diễn mạnh mẽ và tự tin ở hầu khắp những nước châu Á, châu Phi.
Châu ÁSửa đổi
Ở Ấn Độ, phong trào bãi công của công nhân tiếp diễn trong suốt trong năm 1924 - 1927. Phong trào nông dân chống thuế, chống địa chủ tăng tô tức ra mắt mạnh mẽ và tự tin vào năm 1927. Đảng Quốc đại, sau thuở nào gian suy giảm lực lượng, khởi đầu tăng cường hoạt động và sinh hoạt giải trí mở rộng đội ngũ.
Sau trận chiến tranh thế giới thứ nhất, những nước đế quốc đều tăng cường chủ trương khai thác và bóc lột thuộc địa để xử lý và xử lý những trở ngại vất vả trong nước. Tình hình đó đã ảnh hưởng trực tiếp đến những nước Đông Nam Á. Đời sống nhân dân ngày càng cùng cực, xích míc dân tộc bản địa với đế quốc càng thêm sâu sắc.
Bắt đầu từ trong năm 20, trong phong trào đấu tranh giành độc lập dân tộc bản địa ở Đông Nam Á đã xuất hiện và phát triển một xu hướng mới: xu hướng cánh tả. Điều đó không riêng gì có phản ánh ảnh hưởng to lớn của Cách mạng tháng Mười Nga đối với những dân tộc bản địa ở Đông Nam Á, mà còn đã cho tất cả chúng ta biết những biến hóa lớn lao đã ra mắt trong từng nước. Đó là sự việc hình thành và phát triển nền công nghiệp dân tộc bản địa, cùng với quá trình đó là sự việc phát triển của giai cấp công nhân cả về số lượng và ý thức giai cấp. Đồng thời quá trình bần hàn hoá nông dân cũng ra mắt nhanh gọn. Tất cả những yếu tố đó đã làm bùng nổ một cao trào cách mạng mới, một xu hướng mới trong phong trào đấu tranh giành độc lập ở Đông Nam Á - xu hướng cánh tả. Như vậy, trong công cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc bản địa của những dân tộc bản địa Đông Nam Á đã tồn tại và phát triển song song hai xu hướng cánh tả và cánh hữu.
Trong quá trình này, đã xuất hiện hàng loạt những Đảng Cộng sản trong khu vực, mở đầu là sự việc thành lập Đảng Cộng sản Indonesia (5-1920). Đảng Cộng sản Indonesia đã nhanh gọn trở thành một lực lượng chính trị quan trọng. Ở Việt Nam, trong trong năm 20 của thế kỉ này, thông qua lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc, người cộng sản Việt Nam đầu tiên, chủ nghĩa Mác - Lênin đã được gia nhập vào Việt Nam tiến tới việc thành lập Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên (tiền thân của Đảng Cộng sản Đông Dương).[1] Tiếp theo Indonesia, năm 1930 ở Đông Nam Á đã xuất hiện Đảng Cộng sản ở Việt Nam (tháng 2), ở Mã Lai và Xiêm (tháng 4), ở Philippin (tháng 11). Ở Myanmar, Đảng Cộng sản được thành lập năm 1939. Sự thành lập những Đảng Cộng sản là kết quả của quá trình phát triển phong trào yêu nước kết phù phù hợp với phong trào công nhân, tiếp nhận và vận dụng học thuyết Mác-Lênin vào thực trạng rõ ràng của những nước Đông Nam Á. Đó cũng là hậu quả của cuộc khủng hoàng kinh tế tài chính thế giới bắt nguồn từ năm 1929 làm cho xích míc vốn có Một trong những dân tộc bản địa với chủ nghĩa đế quốc càng trở nên nóng bức. Giai cấp công nhân và nhân dân lao động cùng những tình nhân nước đã khuynh hướng về Đảng Cộng sản với nguyện vọng giải phóng dân tộc bản địa, giành độc lập cho đất nước.
Dưới sự lãnh đạo của những người dân cộng sản, giai cấp công nhân và nhân dân lao động một số trong những nước đã vùng dậy đấu tranh chống chủ nghĩa đế quốc. Nổi bật là cuộc khởi nghĩa ở Sumatra 1926 - 1927 và sự thành lập cơ quan ban ngành sở tại Xô viết ở Nghệ-Tĩnh, Việt Nam. Tại Indonesia, Đảng Cộng sản tích cực lãnh đạo quần chúng đấu tranh đòi hỏi những quyền lợi thiết thân. Năm 1925, phong trào bãi công của công nhân dâng cao. Năm 1926, nhân dân Bativia (tức Giacacta ngày này) khởi nghĩa vũ trang. Năm 1927, khởi nghĩa vũ trang bùng nổ ở đảo Sumatra. Mặc dù bị thất bại nhưng những cuộc nổi dậy đó đó đó là sự việc xuất hiện trên vũ đài chính trị những cuộc đấu tranh yêu nước mang sắc tố vô sản, ra mắt dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản. Như vậy, giai cấp công nhân dù mới ra đời đã và đang tham gia vào cuộc đấu tranh chống đế quốc và phong kiến.
Trong trong năm 20 và 30, phong trào dân tộc bản địa cánh hữu đã có những bước tiến rõ rệt so với trong năm đầu thế kỉ. Nếu như trước đây, những hoạt động và sinh hoạt giải trí chính trị chỉ nhằm mục đích mục tiêu khai trí để chấn hưng quốc gia thì đến nay tiềm năng giành độc lập được đề xuất rõ ràng: đòi quyền tự chủ về chính trị, quyền tự do trong marketing thương mại, quyền dùng tiếng mẹ đẻ trong giáo dục… Nếu như trước đây mới xuất hiện những học hội hay nhóm phái mà vai trò quan trọng thuộc về những người dân cấp tiến trong sĩ phu phong kiến thì đến quá trình này đã hình thành những chính đảng có tôn chỉ mục tiêu rõ ràng và có ảnh hưởng xã hội rộng lớn. Lực lượng đóng vai trò nổi bật trong phong trào dân tộc bản địa cánh hữu thời kì này là tầng lớp trí thức. Họ là học viên, sinh viên, những nhà kĩ thuật, viên chức tiếp thu ảnh hưởng văn hóa nước ngoài, từ tư tưởng dân chủ của cách mạng Pháp đến chính sách cộng hòa của Hợp chủng quốc Hoa Kỳ, từ “chủ nghĩa Tam dân” của Tôn Trung Sơn đến học thuyết bất bạo động của Ghandi. Họ trở thành bộ phận cấp tiến, là ngòi nổ trong những cuộc đấu tranh lớn ở Đông Nam Á.
Những tổ chức sinh viên ở Miến Điện đã dấy lên những cuộc đấu tranh đòi cải cách quy chế đại học, đòi tự trị, dẫn đến phong trào Thakin (nghĩa là những người dân chủ đất nước) trong trong năm 30. Tổ chức đại hội toàn Mã Lai từ đầu thế kỉ đòi cải cách Hồi giáo và dùng tiếng Mã Lai trong nhà trường, phát triển thành phong trào đấu tranh chống thực dân Anh đòi tư trị. Ở Indonesia, năm 1927 Đảng Dân tộc do Sukarno đứng đầu được thành lập. Trải qua nhiều năm tháng, đến thời điểm ở thời điểm cuối năm 1939, Sukarno đã tổ chức Đại hội nhân dân Indonesia gồm có 90 đảng phái và tổ chức chính trị biểu thị sự thống nhất dân tộc bản địa, thông qua nghị quyết về ngôn từ (Bahasa Indonesia), về quốc kì (đỏ-trắng), về quốc ca (Indonesia Raya). Ý chí về cuộc đấu tranh cho một quốc gia Indonesia thống nhất và độc lập đã thổi bùng lên ngọn lửa đấu tranh trong toàn dân ở quá trình tiếp theo.
Hai phong trào cánh hữu và cánh tả cùng tồn tại ở Đông Nam Á có nhiều điểm khác lạ về ý thức hệ, về tiềm năng ở đầu cuối. Nhưng đứng trước tiềm năng chung là độc lập dân tộc bản địa nên cả hai phong trào đã tồn tại song song, có những lúc kết phù phù hợp với nhau trong một chừng mực nhất định. Bởi lẽ đối với nhân dân Đông Nam Á, quân địch lớn số 1 là chủ nghĩa đế quốc, không một lực lượng cứu nước nào hoàn toàn có thể đứng riêng lẻ hoặc chống đối lẫn nhau. Điều đó đã tạo nên những tiền đề khách quan cho việc thành lập Mặt trận dân tộc bản địa thống nhất trong quá trình sau.
Trung Đông và Bắc PhiSửa đổi
Phong trào giải phóng dân tộc bản địa ra mắt sôi sục, nhất là ở Xiri - Libăng và Marốc đã bùng nổ những cuộc đấu tranh vũ trang oanh liệt. Dưới sự thống trị nặng nề của thực dân Pháp, nhân dân Xiri trong trong năm 1920 đến 1924 đã sáu lần vùng dậy khởi nghĩa: ở Khauran (8-1920), ở Bắc Xiri (1921 - 1925), ở vùng Giơben Đruydơ (1922- 1923) ở vùng Bêcaa (1924). Tháng 7-1925, lại một lần nữa nhân dân Xiri vùng dậy đấu tranh ở vùng Giơben Đruydơ. Cuộc khởi nghĩa do Xuntan Atratxơ lãnh đạo đã nhanh gọn chuyển thành cuộc đấu tranh vũ trang chống thực dân Pháp, giành độc lập dân tộc bản địa. Vào đầu tháng 8-1925, quân khởi nghĩa đã giáng cho quân Pháp những đòn nặng nề. Cuộc trận chiến tranh kéo dãn đến năm 1927, thực dân Pháp đã lôi kéo lực lượng đến đàn áp, nên cuộc khởi nghĩa không tránh khỏi thất bại.
Tại Marốc thuộc Pháp, trong năm 1924 - 1926 đã ra mắt cuộc đấu tranh chống thực dân Pháp rất quyết liệt. Nghĩa quân Ríp được nhân dân Marốc ủng hộ đã tiến công quân Pháp và thu được nhiều thắng lợi. Quân đội Pháp và quân đội Tây Ban Nha phải hợp sức tấn công mới thắng lợi được quân đội Ríp vào năm 1926. Cộng hòa Ríp bị thủ tiêu, phong trào đấu tranh của những bộ lạc Ríp thất bại.
Cuộc đấu tranh của nhân dân Xiri trong năm 1925 - 1927 và cuộc đấu tranh vũ trang của Cộng hòa Ríp (Marốc thuộc Pháp) trong trong năm 1925 – 1926, chống đế quốc Pháp đã nói lên tinh thần quyết tâm chiến đấu vì độc lập, tự do của những dân tộc bản địa bị áp bức và đóng góp nhiều kinh nghiệm tay nghề quý báu cho phong trào giải phóng dân tộc bản địa của nhân dân Arập.
Giai đoạn 1929-1939Sửa đổi
Những năm 1929 - 1939 là thời kì khủng hoảng rủi ro cục bộ kinh tế tài chính sâu sắc và toàn diện của thế giới tư bản. Khủng hoảng kinh tế tài chính dẫn đến khủng hoảng rủi ro cục bộ chính trị. Chủ nghĩa phát xít xuất hiện và sẵn sàng sẵn sàng gây trận chiến tranh thế giới.
Vào Một trong trong năm 30, ở nhiều nước thuộc địa và phụ thuộc, Mặt trận dân tộc bản địa thống nhất được thành lập tập hợp rộng rãi những tầng lớp nhân dân yêu nước nhằm mục đích chống những người dân cánh hữu, chống rủi ro tiềm ẩn tiềm ẩn phát xít và trận chiến tranh xâm lược.[1]
Châu ÁSửa đổi
Nhân dân Trung Quốc đã tiến hành cuộc đấu tranh chống nền thống trị của cơ quan ban ngành sở tại Tưởng Giới Thạch và cuộc kháng chiến chống phát xít Nhật xâm lược, bảo vệ đất nước. Ở Ấn Độ, phong trào đấu tranh chống thực dân Anh tiếp tục phát triển rộng khắp trong trong năm 1929 – 1932. Sự thành lập Đảng Cộng sản Ấn Độ vào tháng 11-1939 đã đánh dấu một bước phát triển mới của phong trào giải phóng dân tộc bản địa ở Ấn Độ.
Trên bán đảo Triều Tiên, nhân dân tổ chức lực lượng vũ trang, xây dựng địa thế căn cứ địa cách mạng…tiến hành cuộc đấu tranh chống Nhật.
Ở Đông Nam Á,. đầu trong năm 30, một số trong những Đảng Cộng sản được thành lập, mở ra thuở nào kì mới trong cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc bản địa. Riêng ở Việt Nam, cuộc khởi nghĩa Yên Bái tháng 2 năm 1930 thất bại làm cho Việt Nam Quốc dân Đảng suy yếu. Năm 1930 - 1931, Đảng Cộng sản Đông Dương tổ chức phong trào Xô Viết Nghệ Tĩnh chống thực dân Pháp và triều đình nhà Nguyễn nhưng cũng thất bại. Ở Philippine, cuộc khởi nghĩa nông dân chống địa chủ phong kiến gắn sát với cuộc đấu tranh chống đế quốc bùng nổ năm 1931 đã buộc Mĩ phải trao trả quyền tự trị cho nước này. Ở Miến Điện, phong trào khởi nghĩa nông dân được ra mắt từ thời điểm ở thời điểm cuối năm 1930 đến ngày xuân năm 1932. Đầu năm 1933, ở Indonesia đã bùng nổ cuộc khởi nghĩa của thủy binh trên tàu chiến Đơ Giơven Pơrôvinxien.
Châu PhiSửa đổi
Phong trào cách mạng lên rất cao ở Ai Cập trong trong năm khủng hoảng rủi ro cục bộ kinh tế tài chính. Tháng 10-1930, thực dân Anh đề ra hiến pháp nhằm mục đích tập trung toàn bộ quyền hành vào tay nhà vua thân Anh. Tháng 5-1931, cuộc bầu cử ra mắt trong tình hình quần chúng bất bình sâu sắc.
Trong toàn nước đã bùng nổ cuộc bãi công chính trị, đặc biệt mạnh mẽ và tự tin ở Cairô và Poóc Xít, quần chúng đã xung đột vũ trang với bọn công an và quân đội.
Ở Ethiopia, cuộc đấu tranh can đảm và mạnh mẽ và tự tin và chính nghĩa của nhân dân chống phát xít Italia xâm lược có ý nghĩa to lớn đối với sự hình thành phong trào chống đế quốc trên toàn lục địa Phi.
Trong những nước châu Phi nhiệt đới gió mùa ở phía nam sa mạc Xahara, vào cuối trong năm 20 đến trong năm 39 của thế kỉ XX đã ra mắt sự tập hợp từ từ những lực lượng yêu nước và cách mạng trong cuộc đấu tranh giành được độc lập dân tộc bản địa, giành quyền sống. Mầm mống của giai cấp công nhân được phát sinh và phát triển trong nhiều nước. Quá trình hình thành giai cấp tư sản dân tộc bản địa cũng khởi đầu trong một số trong những nước.
Liên bang Nam Phi, một thuộc địa di dân của đế quốc Anh, nước phát triển nhất về mặt kinh tế tài chính, đã có ảnh hưởng hai mặt đối với tình hình chính trị của châu Phi nhiệt đới gió mùa. Bọn thống trị ở đây là người da trắng đã thi hành chính sách phân biệt chủng tộc dã man, tàn bạo nhất. Phong trào công nhân và phong trào giải phóng dân tộc bản địa của nhân dân Nam Phi đã có ảnh hưởng tích cực đối với phong trào cách mạng châu Phi.
Sau Chiến tranh thế giới thứ haiSửa đổi
Chiến tranh thế giới thứ hai bùng nổ đã đưa lịch sử Đông Nam Á bước sang quá trình mới.[1] Cùng với thắng lợi của những lực lượng đồng minh dân chủ, đứng đầu là Liên Xô, đối với chủ nghĩa phát xít thế giới và trong những điều kiện lịch sử rõ ràng ở mỗi nước, nhân dân những dân tộc bản địa thuộc địa, đặc biệt là ở châu Á, sau trong năm tháng đấu tranh gian truân, đã giành được độc lập ở những mức độ rất khác nhau.
Ở Trung Quốc, cuộc trận chiến tranh chống Nhật kéo dãn 8 năm liền (1937 - 1945) với những hi sinh to lớn của nhân dân Trung Quốc đã kết thúc thắng lợi và góp thêm phần góp sức không nhỏ vào cuộc trận chiến tranh chống phát xít của nhân dân những nước trên thế giới.
Trên bán đảo Triều Tiên, cuộc kháng chiến chống phát xít Nhật của những lực lượng yêu nước đã làm suy yếu lực lương phát xít Nhật chiếm đóng, góp thêm phần dẫn tới thất bại của phát xít Nhật trên bán đảo Triều Tiên. Quân du kích Triều Tiên, dưới sự lãnh đạo của Kim Nhật Thành, đã hoạt động và sinh hoạt giải trí mạnh mẽ và tự tin ở nhiều vùng trong nước, sát cánh với quân giải phóng Trung Quốc.
Năm 1940, phát xít Nhật tràn vào Đông Nam Á và cũng từ đây cuộc đấu tranh của nhân dân Đông Nam Á chĩa mũi nhọn vào chủ nghĩa phát xít Nhật. Ở những nước Đông Nam Á, đã ra mắt cuộc đấu tranh mạnh mẽ và tự tin chống lại sự xâm lược của phát xít Nhật và chống lại trật tự mới của phát xít Nhật (thiết lập từ năm 1940) nhằm mục đích thủ tiêu hoàn toàn nền độc lập của những dân tộc bản địa. Trong cuộc đấu tranh này, những lực lượng yêu nước chống phát xít đã tập hợp trong Mặt trận dân tộc bản địa thống nhất để hòa nhập vào phong trào dân chủ chống phát xít trên thế giới. Đồng thời, những lực lượng vũ trang cũng khá được thành lập ở những thời điểm rất khác nhau và góp thêm phần vào việc giải phóng đất nước, tiêu diệt phát xít Nhật.
Do cuộc đấu tranh chống phát xít Nhật đã trở thành nội dung chính của phong trào giải phóng dân tộc bản địa thời điểm hiện nay, đồng thời để hòa nhập với phong trào dân chủ chống chủ nghĩa phát xít trên thế giới, hai xu hướng cộng sản và quốc gia đã từng tồn tại song song trong quá trình trước nay đã tụ hội theo một hướng chung là cứu nước, tuy nhiên điều đó chỉ được thực hiện trong một khoảng chừng thời gian nhất định và ở một chừng mực nhất định.
Vì vậy, nét mới của cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc bản địa trong quá trình này là sự việc thành lập ở hầu hết những nước Đông Nam Á Mặt trận dân tộc bản địa thống nhất và lực lượng vũ trang cách mạng. Mở đầu là Việt Nam độc lập đồng minh (5-1941) và những đội Cứu quốc quân, sau là Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân. Trong trong năm 1942 - 1944, lần lượt xuất hiện Đồng minh dân chủ Philippine với đội quân Húcbalaháp, Liên hiệp nhân dân Mã Lai chống Nhật cùng những đơn vị Quân đội nhân dân, Liên minh tự do nhân dân chống phát xít cùng Quân đội quốc gia Miến Điện…
Thất bại của chủ nghĩa phát xít trên thế giới, thời điểm quân phát phiệt Nhật Bản đầu hàng đồng minh là thời cơ có một không hai, tạo ra tình thế mới rất là thuận lợi cho phong trào giành độc lập dân tộc bản địa ở Đông Nam Á. Chớp lấy thời cơ, nhân dân những nước Đông Nam Á đã nhất tề vùng dậy tiến hành cách mạng giải phóng dân tộc bản địa, giành độc lập tự do cho đất nước.
Trong thực trạng chung đó, cách mạng Việt Nam có những nét riêng tiến đến thắng lợi vào tháng 8 năm 1945. Trong nửa đầu trong năm 40, cuộc đấu tranh giành quyền lực ra mắt rất quyết liệt Một trong những lực lương chính trị ở trong và ngoài nước. Nhưng Đảng Cộng sản Đông Dương đã chớp thời cơ phát động Tổng khởi nghĩa, tuyên bố độc lập và đơn phương thành lập cơ quan ban ngành sở tại Việt Nam Dân chủ Cộng hòa trước khi quân Anh và quân Tưởng vào Việt Nam giải giáp quân Nhật, thu hút sự ủng hộ của nhiều tầng lớp nhân dân. Trong khi tranh thủ mọi kĩ năng để tập hợp lực lượng, Đảng Cộng sản Đông Dương giữ địa vị người lãnh đạo nhà nước để đón tiếp phe Đồng minh.
Ở Indonesia, ngay sau khi Nhật đầu hàng, ngày 17-8-1945, đại diện những đảng phái và đoàn thể yêu nước đã soạn thảo và ký vào Tuyên ngôn độc lập. Trước cuộc mít tinh của đông đảo quần chúng ở thủ đô Jakarta, Sukarno đã đọc bản Tuyên ngôn độc lập, thành lập nước Cộng hoà Indonesia. Ngày 4-9-1945, chính phủ nước nhà Indonesia được thành lập, đứng đầu là Sukarno. Hiến pháp mới của Indonesia được thông qua, mở ra thời kì mới trong lịch sử Indonesia.
Ở Lào, sau khi phát xít Nhật đầu hàng Đồng minh ngày 23-8-1945, nhân dân Lào đã nổi dậy thành lập cơ quan ban ngành sở tại cách mạng ở nhiều nơi. Ngày 12-10-1945, nhân dân thủ đô Viêng Chăn khởi nghĩa giành cơ quan ban ngành sở tại, Chính phủ Lào ra mắt quốc dân và trịnh trọng tuyên bố trước thế giới nền độc lập của Lào.
Tuy nhiên, để bảo vệ nền độc lập dân tộc bản địa, nhân dân những nước Việt Nam, Lào, Indonesia còn phải trải qua cuộc đấu tranh lâu dài, gian truân chống chủ nghĩa đế quốc và những thế lực cánh hữu trong nhiều năm sau Chiến tranh thế giới thứ hai.
Sự thất bại của chủ nghĩa phát xít, thời điểm phát xít Nhật đầu hàng Đồng minh là thời cơ có một không hai, tạo ra tình thế rất là thuận lợi cho phong trào giải phóng dân tộc bản địa ở những nước Đông Nam Á. Chớp lấy thời cơ đó, những dân tộc bản địa ở Đông Nam Á đã vùng dậy tiến hành cách mạng giải phóng dân tộc bản địa, giành độc lập tự do cho đất nước. Tháng 8-1945, cách mạng Việt Nam giành được thắng lợi. Ở Lào, ngày 23-8 nhân dân Lào nổi dậy thành lập cơ quan ban ngành sở tại cách mạng ở nhiều nơi. Ngày 12-10-1945, nhân dân thủ đô Viêng Chăn khởi nghĩa giành cơ quan ban ngành sở tại. Ở Indonesia, ngay sau khi Nhật đầu hàng, ngày 17-8-1945 Tuyên ngôn độc lập được công bố, nước Cộng hòa Indonesia thành lập.
Ở những nước khác, những lực lượng yêu nước và quân đội vũ trang đã đấu tranh can đảm và mạnh mẽ và tự tin chống phát xít Nhật, giải phóng phần lớn đất đai trong nước. Tuy vậy, thời cơ giành độc lập ở những nước này đã bị bỏ lỡ, quân Mĩ trở lại Philippin, quân Anh trở lại Miến Điện, Mã Lai, Xingapo và Brunây. Đến đây đã khép lại thời kì đấu tranh giành độc lập ở Đông Nam Á và mở ra thuở nào kì mới trong phong trào giải phóng dân tộc bản địa ở khu vực này.[1]
Chú thíchSửa đổi
^ a b c d e f g h ://dangcongsan/cpv/Modules/News/NewsDetail.aspx?co_id=30684&cn_id=375182 ^ “Sắc lệnh về hòa bình” của V.I.Lênin - Cương lĩnh hòa bình đầu tiên của quả đât ^ Tác phẩm "Đường Kách mệnh" vẫn còn nguyên giá trị thời sự ^ https://www.bqllang.gov/chu-tich-ho-chi-minh/tac-pham/982-tac-ph-m-du-ng-kach-m-nh-c-a-ch-t-ch-h-chi-minh.html?start=1 [embed]https://www.youtube.com/watch?v=fQ9ulGcGmek[/embed]
